Nýjar kvöldvökur - 01.01.1941, Blaðsíða 27

N. Kv.
SAGA MÖÐRUDALS Á EFRA-FJALLI
21
svo að komnir séu talsverðir hestahagar,
Alla tíð síðan hefir verið þar hestaganga
á vetrum á mellandi og það svo góð, að
hestar ganga þar margoft úti allan vetur-
inn, ef ekki tekur fyrir beitina fyrir jarð-
bönn.
Jón A. Stefánsson bóndi í Möðrudal seg-
ir, að allan síðara hluta 19. aldarinnar hafi'
gróðurlendið í Möðrudal verið allmjög
eyðileggingu háð, af völdum sandfoks og
uppblásturs, og hafi verið og sé að taka
sífelldum breytingum. Mýrar og flóar
hafi breytzt í mellönd og þau svo aftur í
flóa, en sumstaðar orðið örfoka. Smám
saman grær svo upp aftur hið örfokna
land.
LANDKOSTIR.
Höfuðgrundvöllur byggðarinnar í Möðru-
dal hefir alla tíð verið frábærir landkost-
ir til málnytu1) og beitar. Talið hefir ver-
ið, að ær mjólkuðu þar mörk í mál að
meðaltali fyrst eftir fráfærur, og væru þó
til frálags að hausti eins og geldar ær víð-
ast annarstaðar. — Háfjallagróðurinn og
sandgróðurinn er mestur kjarngróður.
Vegna hæðar frá sjávarmáli eru tún-
ræktarskilyrði eðlilega ekki góð. — Engi
er í flóum og svo mel- og laufengi.
Beitarsæld er tíðast mikil, vegna lítillar
úrkomu, er landið liggur svo langt frá sjó.
Hafa löngum verið í Möðrudal, það sem
til þekkist, fjárbú stór og margt hrossa,
en fáir nautgripir. Vetur eru kaldir, en
sumur furðu hlý. Meðalhiti ársins er þó
talinn vera fyrir neðan frostmark (-í- 0,3).
HÖFUÐBÓL.
Þrátt fyrir hina miklu hæð yfir sjávar-
wál og hina miklu fjarlægð frá sjó, hefir
Þ. Thoroddsen getur þess, að það sé mál
manna um búsæld á Fjöllum, að rjóminn á
trogunum beri uppi skaflaskeifu.
Möðrudalur frá öndverðu verið á meðal
höfuðbóla í íslenzkri byggðasögu, blóthof
og höfðingssetur 1 heiðnum sið og kirkju-
staður og prestsetur lengst af í kristnum
sið. Hefir þar einnig alla tíð verið áfanga-
og gististaður langferðamanna. Á byggð-
inni í Möðrudal hefir löngum verið eins
konar æfintýrablær í hugum landsmanna.
Veldur því bæði lega bæjarins og frábær
náttúrufegurð.
ÚTSÝN OG NÁTTÚRUFEGURÐ.
Bærin'n í Möðrudal stendur ekki 1 dal,
eins og nafnið bendir til, en samnefndur
dalur er í fjallgörðunum austur frá bæn-
um. Frá bænum er afar víðáttumikil yfir-
sýn yfir hásléttuna. Til norðurs er þó stutt
sýn til Víðidalsfjalla, sem eru upptyppt,
fagurmynduð skriðufjöll. Til austurs er
einnig stutt sýn til aðalfjallgarðsins, en til
suðurs og suðvesturs er afar víðáttumikil
yfirsýn allt suður til Vatnajökuls; rísa
Kverkfjöll hæst í jökulröndinni. Til suð-
vesturs blasir við fjalldrottningin Herðu-
breið, en í baksýn Dyngjufjöll í Ódáða-
hrauni. Upp úr sléttunni til suðurs rís röð
keilumyndaðra smáhnúka í beinni röð frá
suðvestri til norðausturs og renna þar
saman við fjallgarðinn.
Útsýnin frá Möðrudal er allt í senn,
mikil, fögur, stórfengleg og tignarleg. Hin
mikla öræfavíðátta og myndgnótt fær
vald á huga og geðblæ. Öræfanna andi á
hér sannarlega ríki og völd, — ekki harð-
stjórnarvöld, heldur mild og töfrandi.
Mesta prýði útsýnisins er Herðubreið
(1660 m.). — Gömul vísa lýsir töfrum
Möðrudals og Herðubreiðar á þessa leið:
Frjálst er hér í fjallasal,
fagurt er í Möðrudal:
Gnæfir hátt við himintjald
Herðubreið með hvítan fald.