Nýjar kvöldvökur - 01.07.1941, Qupperneq 4

98
DAVÍÐ STEFÁNSSON FRÁ FAGRASKÓGI
N. Kv.
ritun. Það er hin andlega iðja okkar, sem
lét frelsisdrauminn rætast. Með henni
höfum við varðveitt tunguna frá glötun
og skapað þá menningu, sem greinir okk-
ur frá öðrum þjóðum; þá menningu, sem
gefur okkur ómótmælanlegan rétt til
þess að lifa sem frjáls þjóð í frjálsu landi.
Þennan rétt höfum við auðvitað alltaf
haft, en um margar aldir var hann ekki
virtur. Allar þær aldir vegnaði íslandi og
þjóðinni illa. Hin litla, sérkennilega og
frelsiselskandi skáldþjóð var hartnær
kyrkt til bana í greip framandi valds,
sem skildi ekki eðli hennar, þekkti hvorki
sál hennar né sögu og kunni hvorki skil
á þeim lögmálum, sem valda hrörnun og
dauða, né þeim, sem lífið og þróunin
byggist á.
En ísland eignaðist sína hermenn, sínai
frelsishetjur, og vopn þeirra voru bitur,
þó hvorki væru gerð úr stáli né blýi.
Vopn þeirra voru máð og gulnuð bókfell,
sem meistararnir höfðu skráð. Skáld ís-
lands og sagnaritarar höfðu gefið stríðs-
hetjum sinnar kúguðu þjóðar sigursverð
í hendur. Því fleiri þættir gömlu fjötr-
anna, sem höggnir hafa verið í sundur,
því örari þróun hefir átt sér stað á öllum
sviðum þjóðlífsins. Verklegar fram-
kvæmdir hafa hundraðíaldast og almeno
velmegun að sama skapi, andlegt, skap-
andi líf blómgast, svo vel mætti tala um
nýja gullöld á landi hér í bókmenntum og
fögrum listum. Hér er ekki rúm til að
rekja þá þróunarsögu. Hún er fjölþætt,
yfirgripsmikil og glæsileg. Stórhuga
menn og hugsjónaríkir komu fram, og
menn, sem framkvæma hugsjónirnar.
Mikil skáld vaxa upp og fægja ryðið af
hinu forna stáli íslenzkrar tungu, rýmka
svið hennar og hræra strengi hennar á
ótal nýja vegu. Einn þessara manna er
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi.
II.
Davíð Stefánsson er fæddur í Fagra-
skógi 21. jan. 1895. Hann tók stúdentspróf
1919, las síðan í eitt ár við háskólann og
lauk heimspekiprófi. Eftir það fór hann til
útlanda og ferðaðist víða um Evrópu. Eft-
ir eitt ár kom hann heim úr þeirri sigl-
ingu og gerðist síðar bókavörður við
Amts-bókasafnið á Akureyri, en því starfi
hefir hann gegnt til þessa. Á undanförn-
um árum hefir hann oft ferðast til út-
landa og gist mörg lönd álfunnar.
Árið 1919 gaf hann út fyrstu bók sína.
kvæðabókina Svartar fjaðrir. Næst komu
Kvæði, 1922, þá Kveðjur, 1924. 1925 kom
leikritið: Munkarnir á Möðruvöllum, Ný
kvœði, 1929, Kvœðasafn I.—II., 1930, í
byggðum, 1933, Að norðan, 1936, skáld-
sagan Sólon Islandus I.—II., 1940, og sjón-
leikurinn Gullna hliðið, 1941.
III.
Það er kunnara en frá þurfi að segja,
að frá því, er Davíð Stefánsson frá Fagra-
skógi sendi frá sér fyrstu bók sína, hefur
hann verið vinsælastur allra íslenzkra
skálda. Lesendahópur hans hér á landi er
fjölmennari en annarra rithöfunda, og í
hlutíalli við fólksfjölda á íslandi, þykist
ég mega fullyrða, að bækur hans seljist
í stærri upplögum en nokkurs höfundar í
víðri veröld.
Það skal nú þegar tekið fram, að les-
endafjöldi og jafnvel vinsældir eru engan
veginn áreiðanlegui: mælikvarði til þess
að meta gildi þess skáldskapar, sem um
er að ræða. Margir úrvalshöfundar hafa,
að minnsta kosti í lifenda lífi, aldrei náð
hylli alls fjöldans, og verk þeirra aldrei
orðið almenningseign, en miðlungsskáld
aftur á móti stundum náð þeim árangri 1.
bili. Gott dæmi um það er Jack London,
sem um eitt skeið var mest lesinn höf-
undur í heiminum, en hefir nú orðið að
þoka á hinn óæðra bekk í musteri bók-