Nýjar kvöldvökur - 01.07.1941, Blaðsíða 31

N. Kv.
SAGA MÖÐRUDALS Á EFRA-FJALLI
125
færingu á Möngu-nafninu. Verður enn að
því vikið.
Um dauða Bjarna prests ber sögnunum
saman, að hann hafi orðið bráðkvaddur á
milli bæja, Hákonarstaða og Eiríksstaða
á Jökuldal, árið 1716. Þeim ber einnig
saman um það, að Möðrudalur hafi lagzt
í eyði eftir dauða hans og að það hafi ver-
ið af völdum reimleikanna.
Það verður að álíta, að sögurnar um
Möðrudals-Möngu og reimleikana af völd-
um hennar, séu ekki tilefnislausar, og
einnig að reimleikarnir hafi máske átt
þátt í því, að byggðin í Möðrudal, og þar
með prestssetrið, lagðist niður. Þess eru
mörg dæmi, að reimleikar hafi komið upp
á bæjum og valdið því, að byggð á þeim
hafi lagzt niður um stund, eða fyrir fullt
og allt.
Þegar Bjarni prestur dó, hefir hann ver-
ið kominn að fótum fram fyrir aldurs sak-
ir, hátt á sjötugsaldri. Og hafi hann orðið
bráðkvaddur með þeim hætti, sem fyrr er
sagt, þá var það nægt tilefni fyrir þjóð-
trúna til að álykta, að dauði hans hafi
orðið af völdum afturgöngunnar.
Þess skal nú freistað, að bera fram
sennilega tilgátu um reimleikana og or-
sök þeirra.
Séra Einar Jónsson hinn ættfróði telur,
að Guðmundur Bessason á Melrakkanesi,
faðir Narfa prests, fyrirrennara Bjarna,
hafi verið tvíkvæntur; hafi síðari kona
hans verið Margrét Bjarnadóttir prests í
Stöð, Jónssonar. Jón Sigfússon ættfræð-
ingur á Ketilsstöðum segir, að Margrét
þessi hafi þótt ekki all-þjóðleg og hafi
verið kölluð Galdra-Manga. Frá þessu er
áður sagt.
Hafi nú Margrét þessi flutzt ekkja að
Möðrudal til Narfa stjúpsonar síns (hún
hefir þá getað verið allung, er hún var
síðari kona föður hans) og svo orðið eftir
í Möðrudal, þegar Narfi fluttist þaðan,
má það vel vera, að hún hafi lagzt á hugi
við Bjarna prest á milli kvenna og fengið
það tillæti frá hans hendi, að þau hafi
getið barn saman, en hún svo ekki getað
alið barnið, er hún þá hefir verið orðin í
rosknasta lagi, dáið af þeim sökum og
valdið svo reimleikunum. Geta má og
þess til, að sú sé einnig ástæðan til orð-
rómsins um fjölkynngi Bjarna prests;
hann hafi fengið fjölkynngisorð af við-
skiptum sínum við Margrétu þessa. Gat
galdrarykti þetta eftir á vel hafa flutzt til
vígslutíma hans í meðferð þjóðsagnanna.
Hugsanlegt er einnig, að Bjarni prestur
hafi verið þríkvæntur, þótt ættfræðingar
viti ekki til þess, og að Margrét þessi, eða
önnur, hafi verið miðkona hans, og hafi
svo farið, er þau hafi átt barn saman, og
dauða konunnar bar að höndum, líkt því
sem þjóðsögurnar herma.
BÆNDATAL.
Jón ríki Jónsson.
Eftir dauða Bjarna prests Jónssonar var
ekki byggð í Möðrudal um nálægt 20 ára
skeið. Hús munu þó hafa staðið að mestu,
svo og kirkjan. Um líkt leyti lagðist niður
byggð í Víðidal, en byggð á Kjólsstöðum
hélzt við fram á 19. öld, en hefir þó ef til
vill lagzt niður um tíma í harðindakaflan-
um eftir miðbik 18. aldarinnar.
Vegna legu Möðrudals gagnvart al-
mennri umferð um fjöllin, og þar sem
byggð var ekki heldur í Víðidal, en Kjóls-
staðir hins vegar alllangt úr leið, þá kom-
ust ferðamenn ekki hjá því að leita endr-
um og eins náttstaðar í bæjarhúsunum, en
jafnan urðu þeir fyrir ágangi Möngu, svo
sem sagnir herma.
Sigf. Sigfússon þjóðsagnasafnari seg-
ir, að Möðrudalur hafi verið í eyði í 50
ár. Að þeim tíma liðnum hafi reist þar bú
Jón Árnason úr Dal, líklega Laxárdal í
Þistilfirði, mikill maður og sterkur; hafi
hann með aðstoð ákvæðaskálda ráðið af