Nýjar kvöldvökur - 01.07.1941, Qupperneq 33

U. Kv.
SAGA MÖÐRUDALS Á EFRA-FJALLI
127
því kallaður Jón ríki og eftir á kenndur
við síðasta bústað sinn, Ás í Kelduhverfi.
Harðindin 1751—1757 hafa ekki verið
leikfang að fást við. í árferðisannálum er
svo sagt, að þegar í byrjun harðindanna
hafi orðið mannfellir, einkum á Norð-
austurlandi, og að heil kirkjusókn hafi
eyðzt í Vopnafirði. Árið 1753 bauð kon-
ungur skatt á landsmenn (aðra en í Norð-
ur-Múlasýslu) til að byggja upp 24 bæi í
Norður-Múlasýslu, sem lagzt höfðu í eyði
í harðindunum. Ekki hefir þó Möðrudalur
verið þeirra bæja á meðal (fyrr en þrem
árum seinna), og óvíst um Kjólsstaði.
Jón Rafnsson.
Næstur ábúandi í Möðrudal eftir Jón
ríka hét Jón Rafnsson. Hvort hann hefir
komið þar, þegar Jón ríki fór, er óvíst, en
kominn er hann þangað fyrir 1762, senni-
lega aðeins litlu fyrr, og hefir jörðin þá
verið í eyði í allt að 5 ár. Á manntalinu
1762 er Jón Rafnsson þar búandi, þá 27
ára, og kona hans Steinvör Sigurðardótt-
ir, 25 ára. Eitt barn eiga þau á fyrsta ári.
Er líklegt, að þau hafi þá verið nýgift og
nýfarin að búa. Alls eru heimamenn átta.
Víðidalur er þá í ábúð, en ekki Kjólsstað-
ir. Um Víðidal er þess getið, að hann hafi
byggzt þá um vorið, eftir að hafa verið í
eyði um 50 ára skeið. Af því er sýnt, að
Víðidalur hefir lagzt í eyði um líkt leyti
og Möðrudalur, sem fyrr var sagt. Um
Möðrudal er ekki getið hins sama; hef-
ir hann því byggzt á ný eftir burtför Jóns
ríka, í síðasta lagi vorið 1761.
Um ætt Jóns Rafnssonar er mér ekki
kunnugt, en þetta sama ár búa að Þverá
í Öxarfirði bræður tveir ókvæntir, Er-
lendur og Páll Rafnssynir, 30 ára og 32
ára. Er líklegt, að það hafi verið bræður
Jóns Rafnssonar, og hafi hann verið ætt-
aður úr Öxarfirði.
Um búskap Jóns Rafnssonar í Möðrudal
finnast ekki aðrar heimildir en nú var
getið, né hversu lengi hann bjó þar, en
enn hefir jörðin verið komin í eyði fyrir
1770. Það ár skipaði konungur nefnd til
að rannsaka möguleika til að byggja upp
eyðijarðir og fornar, eyddar sveitir. Á
meðal þeirra eyðibyggða, sem til voru
nefndar, var Möðrudalur.
Jón Sigurðsson og Guðrún Jónsdóttir.
Seint á 18. öldinni verður Möðrudalur
ættarsetur um nær aldarskeið; bjuggu þar
þá þrír ættliðir sömu ættar, hver fram af
öðrum.
Árið 1789 fluttist að Möðrudal frá Fossi
í Vopnafirði, Jón Sigurðsson og síðari
kona hans Guðrún Jónsdóttir (f. um
1760) frá Vakursstöðum í sömu sveit.
Hann var þá maður nærri fertugur (f.
um 1748) og hafði búið á Fossi fullan ára-
tug. Hvort hann hefir búið víðar, er ekki
kunnugt. Fyrri kona hans var Guðrún Ól-
afsdóttir frá Tjarnarlandi; hún dó 1784.
Hafa þau Guðrún Jónsdóttir því verið ný-
lega gift, er þau fluttust að Möðrudal.
Sonur Jóns og einbirni frá fyrra hjóna-
bandi var Jóhannes, er síðar bjó í Fjalls-
seli. Foreldrar Jóns voru Sigurður Sveins-
son, nefndur „tugga“, bóndi á Haugsstöð-
um á Jökuldal og víðar, og kona hans Ól-
öf Árnadóttir bónda á Straumi, bæði
komin af bændaættum, austfirzkum, svo
langt aftur sem kunnugt er. Um Sigurð
vita menn það, að hann var gildur bóndi
og járnsmiður góður. Kenninafn sitt fékk
hann af því, að það var kækur hans að
tvítaka eða margtaka síðasta orðið í setn-
ingu, svo sem dæmi þekkjst til um fleiri
járnsmiði. Munu það vera áhrif frá steðja-
hljómnum, þegar járn er slegið, líkt og
það hefir verið siður sumra sláttumanna,
að líkja eftir hljóði sláttuljásins við hvert
ljáfar (hvissa); þótti sér þá betur bíta.
Guðrún seinni kona Jóns var dóttir