Nýjar kvöldvökur - 01.07.1941, Page 38

132
BÓKMENNTIR
N. Kv.
enga tilhneigingu hafa til að apa upp eft-
ir öðrum eða hrúga saman afkáralegheit-
um í stíl sínum til þess að vekja á honum
athygli. Enda þótt sögurnar séu alvarlegs
eðlis, bregður þar fyrir kímnisblæ. Sýni-
legt er að höfundurinn hefir opin augun
fyrir ýmsum misfellum þjóðlífsins, en
ádeila hans er þó hvergi beisk né gremju-
þrungin.
Beztar sagnanna þykja mér „Eins og
maðurinn sáir“ og „Sumt féll meðal
þyrna“, enda þótt niðurlag seinni sögunn-
ar sé með nokkrum ólíkindum. Margt er
og vel sagt í sögunni „Að liðnu sumri“, en
hún fer nokkuð út um þúfur að lokum.
Trúlegt þykir mér að Stefán Jónsson eigi
eftir að öðlast vinsældir íslenzkra les-
enda fyrir sögur sínar.
St. St.
Guðmundur Daníelsson frá
Guttormshaga: Af jörðu ertu
korninn. I. Eldur. Útg. Þorsteinn
M. Jónsson. Akureyri 1941.
Guðmundur Daníelsson gerist nú einn
hinn mikilvirkasti íslenzkra sagnahöf-
unda. Fyrir ári síðan kom út hin mikla
skáldsaga „Á bökkum Bolafljóts“, og nú
birtist fyrsti hlutinn af þriggja binda
skáldsögu „Af jörðu ertu kominn“. En
þrátt fyrir slík afköst, þá verður ekki
annað séð en Guðmundur gæti sín fylli-
lega gegn því að hroða bókum sínum
af.
Hér skal ekki rakinn þráður hinnar nýju
skáldsögu, sem gerist á einhverju Nesi
vestur á fjörðum. Fólkið er hrjóstrugt og
frumstætt eins og náttúra landsins, og það
kann illa allri nýbreytni, og hverju því,
sem brýtur í bág við erfðavenjur þess.
Þess vegna verður presturinn, séra Gylfi,
utanveltu í sókn sinni, því að hann er
hugsjónamaður og draumhugi, en skortir
þó framkvæmdaþrek. Á undan honum
Rafði faðir hans einnig vakið andúð sveit-
unga sinna með jarðabótum og öðrum
framkvæmdum. Að lokum segir séra Gylfi
af sér prestskapnum, áður en andstæðing-
um hans heppnast að ná af honum hemp-
unni. Ekki verða hin fálmkenndu skóla-
stofnunar-átök Jónasar hreppstjóra sigur-
sælli. Reykvíkingurinn, sem hinn væntan-
legi skóli á að siða, brennir skólahúsið að
gamni sínu við vígsluhátíð skólans. Lýs-
ing þess vandræðapilts er að mörgu leyti
eftirtektarverð. Hann er táknmynd þess
æskulýðs, sem elst upp án ábyrgðartil-
finningar og áhuga um nokkurn hlut, nema
að fullnægja duttlungum sínum. Af sama
toga er og spunnið tilsvar Húnboga, þeg-
ar yfirsmiðurinn talar um að sumarvinna
þeirra sé orðin að öskuhrúgu: „Skítt með
það, við höfum fengið okkar peninga“.
Þarna sýnir höfundur óviðfelldna mynd
af fólki, sem því miður er til, og jafnvel
fer heldur fjölgandi en fækkandi.
Persónulýsingar eru yfirleitt góðar og
margar ágætar. Þannig mun Jóhannes
gamli hreppstjóri seint gleymast lesand-
anum, og vel er dregin mynd Gísla í Gröf,
og hvernig örlögin skapa hann smám
saman.
Yfirleitt má segja að hin beztu höfund-
areinkenni Guðmundar Daníelssonar komi
hér skýrt fram. Frásögnin er lifandi, rás
viðburðanna eðlileg og persónulýsingar
góðar. í sögunni eygir lesandinn hver-
vetna baráttuna milli kyrrstöðunnar og
eyðingarinnar annars vegar, en fram-
sóknarinnar á hinn bóginn. Enn hafa hin
eyðandi öfl yfirhöndina, en þó má sjá í
bókarlokin, að síðar muni rætast fram úr,
en um það verður vitanlega ekki dæmt
fyrr en framhald sögunnar kemur. En þótt
efni sögunnar sé þannig allömurlegt, þá
hlýtur lesandinn að fylgja henni af á-
huga og sleppir henni trauðlega fyrr en
að loknum lestri. Honum verður hlýtt til
söguhetjanna þrátt fyrir galla þeirra og
og fýsir að vita hversu örlög þeirra snú-