Nýjar kvöldvökur - 01.10.1959, Blaðsíða 27

N. Kv.
SOKKU- OG SYÐRA-HVARFSÆTTIR
145
dvöl um sinn. Árið 1887 fluttu þau að
Sandá og hófu að búa þar, líklega með litl-
um efnum, en þó eigi með öllu öreigar.
Voru á þeim árum harðindi mikil um
Norðurland og bjargræðisvegir alþýðu hin-
ir bágbornustu. Jörðin Sandá rýrðarbýli
bæði um heyfeng og hagbeit. Var og illa í
sveit sett og fátt til.gæða. Brátt jukust þó
efni þeirra Stefáns og Onnu þar á Sandá,
enda ósleitilega að störfum gengið af beggja
hálfu, svo að bjargvænlegar urðu ástæður
þeirra eftir fáein búskaparár. Varð Stefán
þess umkominn efnalega að eiga og ala á
vetri hverjum reiðhest jarpan á lit, hinn
]>ezta og fegursta grip. Muna enn gamlir
Svarfdælir eftir Sandárjarp, ganghraða
hans og ofsaíjöri. Kom þar á stundum, að
Stefán mátti tæpast við nema, þá er hann
leitaði sér staðar og fór að erindum sínum,
og varð að leita ráðs og lagni, til þess að
slæva kappvilja gæðingsins og komast af
balci. Liðu svo tímar, að vænlega horfði um
hag þeirra Stefáns og Önnu.
I ofanverðum febrúarmánuði 1898 veikt-
ist Stefán Jónatansson af lungnabólgu. Varð
hún hrátt allþung, og fékkst ei bót á ráðin,
þó læknisráða væri leitað. Veitti hinn
hrausti líkami og karlmennska Stefáns hart
viðnám gegn mannhættu þessari, svo að
numið mun hafa 11 sólarhringum. Sagði
mér löngu síðar maður nokkur, er oft vitj-
aði Stefáns og var hjá honum í banalegunni,
að líkast hefði verið, að skaðvaldi þessum
veitti treglega að færa hraustmennið til
heljar. Lézt Stefán úr sótt þessari 1. dag
rnarzmánaðar 1898, 41 árs að aldri. Rúm-
lega dægri fyrir andlát sitt kvaddi hann
konu sína síðustu kveðju, svo og börn sín
og aldurhnigna móður. Sagði mér ein af
dætrum Stefáns, er þá var frumvaxta og enn
í foreldragarði, að eigi brygði faðir sinn
skapi eða geðstyrk á svo þungri örlaga-
stund. En jafnvíst er það, að aldrei mun
dótturinni hafa sá dagur og viðskilnaður úr
minni liðið.
Þegar hér var komið, var sá er þetta rit-
ar, aðeins 12 ára gamall. Man þó vel, að
nábúar og góðvinir Stefáns hið efra í Svarf-
aðardal þóttust hafa í fráfalli hans mikinn
mannskaða hlotið.
Þess er vert að geta, að ennþá var á dög-
um Guðrún Halldórsdóttir, móðir Stef-
áns á Sandá. Hafði hún dvalizt á vist með
Stefáni syni sínum og tengdadóttur og haft
hjá þeim elliskjól. Nú var hún tekin mjög
að eldast og búin fyrir löngu að missa mann
sinn, Jónatan Jónsson, svo og Árna og Stef-
án syni sína báða. Guðrún mun hafa verið
búin andlegu þreki mikið yfir meðallag,
enda lét lítt á sjá, þó að þung örlög þröngv-
uðu kosti hennar og mannlegri vild. Voru
nú sonarbörnin hennar á Sandá einasta ætt-
arvonin. Guðrún lifði mörg ár eftir andlát
Stefáns sonar síns. Hún var blind og kar-
iæg nokkur síðustu æviárin og komin hátt
á níræðisaldur þá er hún lézt. Var alla þá
stund á framfæri Onnu Sigurlaugar tengda-
dóttur sinnar og Jóhannesar sonarsonar síns.
Börn Stefáns Jónatanssonar og Onnu Sig-
urlaugar frá Urðum voru þessi: 1. Anna
Stefanía, f. 26. maí 1879, d. 28. des. 1956.
Átti Björn R. Árnason frá Atlastöðum. 2.
Jóhannes, f. 14. okt. 1881. Kvæntur Krist-
ínu Sigtryggsdóttur frá Klaufabrekkum. 3.
Guðrún Soffía, f. 12. júlí 1885, gift
Tryggva búfræðingi Jóhannssyni á Ytra-
Ilvarfi. 4. Amfríður Jóna, matsölukona í
Reykjavík. Ogift. — Auk þeirra barna Stef-
áns og Onnu, er hér eru talin, eignaðist Stef-
án son með Onnu Stefánsdóttur frá Þor-
steinsstöðum. Sveinninn var skírður Árni.
Lézt á fyrsta aldursári.