Nýjar kvöldvökur - 01.04.1961, Blaðsíða 4

SÉRA BENJAMÍN KRISTJÁNSSON:
BJÖRGVIN GUÐMUNDSSON
TÓNSKÁLD
Þótt holdið liggi lágt
og leest i dróma,
fœr andinn hafizt hátt
í himinljóma ...
Allir þekkja þessar ljóðlínur úr snilldar-
fögrum sálmi eftir Valdimar Briem, ortum
út af ummyndunarsögu Krists.
Drottinn stendur á fjallinu í samræðu við
Móse og Elía umvafinn hinu Ijómanda skýi,
en uiidir fjallsrótunum eru lærisveinamir
yfirkomnir af svefndrunga.
Hjartað brennur af þrá í brjósti þeirra.
Þeim er ekki unnt að komast til drottins
síns upp á tindinn, því að lioldið er læst í
dróma magnleysisins. Þeir biðja hann að
stíga niður til sín. En inn í það Ijós, sem
lék um drottin þeirra komust þeir aldrei
í þessu lífi. Samt var það draumur þeirra,
löngu eftir að hann var frá þeim farinn, að
komast þangað, sem hann var, fara burt og
vera með Kristi. Og í bréfum hinna fyrstu
lærisveina er iðulega talað um arfleifð heil-
agra í ljósinu, þá skínandi veröld, sem þeir
trúðu að biði sín bak við brim og boða
mannlegra hörmunga. Öll sú þrenging var
léttbær, meðan þeir horfðu í voninni á
dýrðarljómann, sem lék um hinn upprisna
drottin, meðan þeir áttu heimþrá til hans
og treystu vernd hans og leiðsögn. Sú þrá
mundi að lokum lyfta þeim yfir vanmátt-
inn, myrkrið og þjáninguna, upp í hina
björtu veröld meistarans.
Langt verður stundum bilið milli þess,
sem vér þráum og þess sem vér getum.
Mörgum mistekst fjallgangan, sumir gefast
upp í miðjum hlíðum, fáir ná mikilli full-
komnun í vorum lieimi. En því betur, sem
vér sjáum tindinn, því sárar brennur hjart-
að, því meiri angist og örvænting fyllist hug-
urinn, þegar honum finnst sér varnað flugs-
ins, en myrkrið lykjast nrn sig í öldudal
þjáninganna.
Hvergi eru þessar andstæður meiri en í
sálum listamanna, og kann því að vera, að í
lundarfari þeirra gæti stundum meira jafn-
vægisleysis en Iijá venjulegum mönnuta.
Þeim, sem skynjað hafa hið bjarta ljós eilífð-
arinnar, finnst myrkrið og magnleysið í þess-
um stundarheimi hálfu meira en áður. En
kann það ekki einnig að vera, þegar þjáning-
in steðjar að, líkamleg eða andleg, að þá
rísi bæn vor og þrá hæst, og það sé ekki sízt
þessi þrá, sem aftur lyftir sálunum í hæð-
irnar?
Eftir að duftið er horfið til jarðarinnar,
mun andinn skynja betur en áður hulda og
órannsakanlega vegu drottins. Og þá skiptir
ekki litlu máli að hafa brýnt vængi sína til
flugsins, að hafa átt Ijómandi sýn út yfir
„hringinn þröngva", til hins óumræðilega
dýrðarríkis upphæðanna.
Listamaðurinn.
Þegar ég á hér að mæla eftir Björgvin
Guðmundsson tónskáld, er af svo miklum
sjóði Ijúfra endurminninga að taka urn
þennan merkilega og elskulega mann, að
engin leið væri að rekja þá margháttuðu
sögu í stuttu máli. En reyndar finnst mér
það mestu máli varða, að gera sér þess
nokkra grein, hvers eðlis sú list var, sem
hann leitaðist við að þjóna, og hversu mikið