Nýjar kvöldvökur - 01.04.1961, Blaðsíða 8

54
BJÖRGVIN GUÐMUNDSSON
N. Kv.
starf að útbreiðslu fallegra smásöngva, en
tónskáld átti þ]óðin ekki mörg, og hið eina,
sein nokkuð kvað að, var Sveinbjörn Svein-
björnsson. En hann var búsettur erlendis og
var fátt kunnugt hér heima af tónsmíðum
hans nema þjóðsöngurinn.
Þrátt fyrir alla fátækt í tónlistarefnum
hérlendis og þá ekki sízt í þessari afskekktu
sveit, var Björgvin farinn að brjóta heilann
um tónstigakerfin og hlutföllin milli tón-
tegunda langt innan við fermingu og lærði
af eigin rammleik að skrifa upp bæði takt-
og tónrétt þau lög, er hann kunni.
Auðvitað varð hann að leggja hönd að
öllum venjulegum sveitastörfum í æsku
sinni og það því fremur, sem faðir hans and-
aðist, er Björgvin var ekki nema 16 ára.
Heldur var liann óhneigður til líkamlegrar
vinnu, eins og oft verður um menn, sem
meiri hæfileika hafa á öðrum sviðum.
Finnst þeim moldarverkið miða lítið til
þeirrar áttar, sem þá dreymir um. Þó var
Björgvin laghentur, ef hann vildi, svo sem
verið hafði föðurafi lians, og kom það sér
vel seinna, er hann fékk helzt atvinnu við
húsasmíðar vestan hafs.
Ekki lýsir Björgvin sjálfum sér glæsilega
um sextán ára aldurinn. Segist hann hafa
verið þunglyndur og einrænn og orðhákur
hinn mesti, og hafi á þessum gelgjuárum
kennt mikils jafnvægisleysis í lundarfari
sínu. Án efa hefur hann snemma verið orð-
heppinn og tannhvass, ef því var að skipta,
en á hinn bóginn mildur og blíður sem
barn. En það er alkunna, að sálarstrengir
listamanna eru oft þandir milli andstæðra
skauta, og er lundarfar þeirra því iðulega
viðkvæmara og vanstilltara en venjulegra
borgara. En bezta athvarf hans í þessu öldu-
róti gelgjuskeiðsáranna var ofurlítið stofu-
orgel, sem hann hafði eignazt.
Á þessum árum byrjar Björgvin á því að
fást við að semja sönglög og raddsetja þau.
Fyrsta lagið, sem hann samdi, var við sálrn-
inn „Þitt nafn er, Jesú, unun öll“. Það lag
endursamdi hann þó siðar. En fáum dögum
síðar gerði liann lag við hinn alkunna sálrn
Hallgríms Péturssonar: „Bænin má aldrei
bresta þig“. Skapaðist það lag í huga hans
fyrirhafnarlaust og svo að segja á svipstundu
með öllum röddum, og er það prentað eins
og hann gekk frá því seytján ára unglingur-
inn í Prestafélagsritinu 1931. Næstu árin
samdi hann nokkur srnálög, og voru þá þeg-
ar farnar að skgpast í huga lians tónhend-
ingar, sem hann notaði mörgum árum síðar
í liin miklu tónverk, er hann gerði við ljóð
Guðmundar Guðmundssonar.
Systkini Björgvins þrjú höfðu flutzt vest-
ur unr haf nokkrum árunr áður en faðir
þeirra dó, og undu þar allvel hag sínum.
Þó brá elzti bróðirinn sér heim skömmu eft-
ir að faðir hans andaðist, í því skyni að taka
við búskap á Rjúpnafelli, en ekki undi hann
sér þar í fásinninu eftir utanför sína. Varð
þetta til þess, að öll fjölskyldan hvarf að því
ráði að flytjast til Ameríku þremur árunr
síðar, sumarið 1911.
Ekki var Björgvin létt um hjartarætur, er
hann yfirgaf heimasveit sína og sá ættjörð-
ina hverfa í hafið. En bak við söknuð hans
vakti þó einhver von um, að fyrirheitna
landið myndi ef til vill verða þess megnugt
að greiða honum veg að takmarki drauma
hans. Það eitt sætti hann við þessa ráða-
breytni.
# # #
Þegar vestur kom, tók við fyrsta sprettinn
lífsbaráttan hörð og miskunnarlaus. Þó gafst
honum þarna tækifæri til að heyra miklu
meira af sígildri tónlist, einkum kirkjutón-
list, en hann hafði áður átt kost á, og einnig
kynntist liann nokkrum tónlistarmönnum,
sem miðluðu honurn af þekkingu sinni og