Sjómannadagsblaðið - 12.06.1960, Page 26

astar. í fulla þrjá klukkutíma stóð
þessi hörkubarningur í einni lotu,
þar til komið var inn á móts við Bol-
ungarvík, allnærri landi.
Nú hófst nýr vandi. Landtaka í
Bolungarvík er hin vandasamasta í
brimi og ofviðrum. Varð nú nokkuð
tilrætt um, hvar tiltækilegast væri
að leita landtöku, en þeir félagar all-
ir máttu heita gerókunnugir í þess-
ari verstöð. I þessum vanda gefur
sig fram Þorbergur Jónsson. Hafði
hann róið í Bolungarvík eina vertíð
um tvítugsaldur, en ekki verið þar
síðan. Kvaðst hann hafa heyrt talað
um Búðarnes, sem væri um miðjar
Malirnar, og að innan við það hefði
verið talin þrautalending, þegar vont
væri í sjó. Mjög var örðugt að átta
sig á staðháttum og aðstöðu við land.
Hjálpaðist þar allt að, ofsaveður,
myrkur og sjórok. Halda varð í horfi
meðan þetta var rætt, og var nú
tekið að reyna að miða landtöku-
stað með hliðsjón af því, hvar mest
bar á Ijósum í landi og þótti þar
vænlegast um mannhjálp. Þegar ráð-
ið hafði verið, hvar og hvernig freista
skyldi landtöku, var bátnum snúið
undan og látið horfa á Ijósin, þar
sem þau voru þéttust, en í rauninni
var ógerningur að greina nokkuð
nánar, hvernig aðstaða myndi vera
við land, eða hvers einkum þyrfti
að gæta til þess að lending mætti
takast slysalaust. Það varð og fanga-
ráð þeirra, er þeir nálguðust lend-
inguna að hrópa og kalla hver sem
betur mátti til þess að kalla til mann-
hjálp, því að vitanlega var báturinn
ljóslaus eins og þá var títt og með
öllu ósýnilegur úr landi í myrkrinu.
Það er engan veginn víst, að þeir,
sem lesa kynnu línur þessar, geri
sér ljóst, hve afar viðsjál lending
gat verið í Bolungarvík á þessum
árum, og það ekki sízt fyrir ókunn-
uga í ofsaroki og náttmyrkri. Jóhann
Bárðarson, sem gerzt má um þetta
vita, segir svo í bók sinni Áraskip:
„Þegar búið var að fleyta þessum
kænum — en það máttu öll áraskip
kallast miðað við sjóana — heilu og
höldnu yfir úfinn sjó alla leið til
lands, og ekki voru eftir nema örfáir
faðmar í öryggi fasta landsins, þá
áttu menn oft yfir höfði sér stærstu
hættuna, að lenda. Því að þó að for-
menn væru undursamlega lagnir að
stýra rétt upp í þessar mjóu varir,
þá var það oft ekki á nokkurs manns
færi að hitta þær, en að fara á varar-
veggina var opinn dauðinn, ef mikið
brim var. Lá aðalhættan í því, á ára-
skipum, frekar en mótorbátum, að
í útsogunum urðu þau ganglaus og
létu ekki að stjórn, heldur köstuð-
ust til og frá. Gat þess vegna komið
fyrir, að skipin lentu á vararveggj-
unum, eða þau bárust upp á þá, er
þau komu í vörina, „fóru með flötu“,
og var það miklu tíðara, en hættu-
minna. Brotnuðu þá skipin oft mik-
ið og menn meiddust. Grunnbrotin
fram á víkinni voru og stórhættu-
leg.“ Þannig farast Jóhanni Bárðar-
syni orð, og vitanlega skeði það hvað
eftir annað að manntjón varð í lend-
ingu í Bolungarvík.
Nú víkur sögunni aftur til Frið-
riks Magnússonar og félagá hans á
bátnum frá Látrum. Þeir áttu nú
einmitt fyrir sér að kenna á þeim
háska, sem hér hefur verið lýst, eftir
að vera búnir að velkjast í ofsaveðri
utan af hafi og heyja daglangt hina
ströngustu baráttu. Fyrir sakir ó-
kunnugleika er vísast, að þeir hafi
ekki gert sér grein fyrir, hve land-
brotið frá Búðarnesinu er tröllauk-
ið, og miklum mun sterkara í þetta
sinn en stormbáran frá Jökulfjörð-
unum, en fyrir henni sat stjórnar-
inn. Þegar svo fyrsta landbrotið tók
bátinn, hvolfdi því beint í fang
stjórnaranum og reif hann útbyrðis.
I sömu andrá hvolfdi bátnum. Fjórir
af skipshöfninni urðu þegar lausir
við bátinn, en tveir lentu inn undir
honum. Það voru þeir Þorbergur og
Jósep. Tókst þeim þó vonum bráðar
að krafsa sig út undan bátnum og
komust báðir á kjöl, en skamma
stund var þeim friði að fagna, því að
í næsta ólagi venti bátnum upp aftur
og komust þeir báðir upp í hann.
Skýrðu þeir báðir svo frá síðar, að
þá hafi báturinn verið kominn svo
nærri landi, að þeir voru staðráðnir
í að stökkva útbyrðis jafnskjótt og
færi gæfi, með því að þeir sáu þarna
nóga mannbjörg fyrir. Þorbergur
varð fyrri til að stökkva og kenndi
botns um leið og hann kom niður.
Þá ætlaði útsogið að taka hann með
heljarafli, svo að honum varð það
fýrir að kasta sér flötum og náði
niður í grjótið og stöðvaði sig nokk-
uð með því. Þegar útsoginu lauk og
mönnum var stætt, voru margar
hendur á lofti að grípa hann. Þor-
bergur var með fullu ráði og með
ólíkindum lítið þrekaður eftir volk-
ið. Hann var þegar spurður að því,
hvaðan bátur og skipshöfn væri, og
leysti hann greiðlega úr því. Þótti
nú sýnt, að skjótlega þyrfti að huga
að fleiri mönnum og var reynt eftir
megni að fylgjast með því, hvað af
mönnunum yrði.
Jósep Hermannsson hafði fest sig
í einhverju í bátnum, þegar hann
ætlaði að stökkva í sjóinn. Losnaði
hann ekki við bátinn, en náðist jafn-
framt honum þar sem hann bar upp
með sjó, og hafði meiðzt smávegis
á fæti. Hresstist hann fljótlega, er
honum hafði verið bjargað. Með
miklu harðfylgi náðust og enn þrír
menn sitt hvorum megin í vörunum,
þar sem bátinn hafði borið upp. Það
voru formaðurinn, Friðrik Magnús-
son, Hermann Isleifsson og Oli Þor-
bergsson. Var nokkuð af þeim dreg-
ið, en fyrir góðar viðtökur og nær-
gætna aðhlynningu þeirra, sem fyr-
ir voru, hresstust þeir fljótlega.
Þegar þessu afreki var lokið, að
bjarga þarna fimm mönnum við hin
erfiðustu skilyrði, þótti sýnt að einn
mann vantaði af skipshöfninni. Það
var Friðrik Finnbogason. Heima-
menn vissu engin deili á hinum
horfna skipverja og var nú farið til
Þorbergs, því að hann var hressast-
ur þeirra, sem bjargazt höfðu, og
hann látinn lýsa útliti þess, er vant-
aði. Þótti ekki annað sýnt en að
hann væri drukknaður.
Einhver þeirra, sem þarna var
viðstaddur og verið hafði á ferð
meðfram sjónum, lét þess þá getið,
að sér hefði heyrzt hrópað á hjálp
lengra inn með sjó, og var þá lagt
af stað í þá átt. Var þar í för Oddur
Oddsson, hinn glöggi og gagnmerki
formaður í Bolungarvík, sem mikið
orð fór af um þær mundir og lengi
síðan. Skýrði Oddur svo frá síðar,
að hann hefði engar líkur talið til,
að maðurinn finndist og sízt lifandi,
er svo langt var um liðið, síðan bátn-
um barst á. Allt í einu sér hann ein-
hverju bregða fyrir, sem honum
virtist rísa skáhallt upp úr sjónum,
eins og verið gæti hálf ár, og var
þetta að ætlan hans skammt undan
10 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ