Sjómannadagsblaðið - 12.06.1960, Blaðsíða 36

ekkert að og halda hæfni sinni. Þessi
meðferð minnkar ekki getu þeirra
til að bregðast við réttri tegund örv-
unar. Þó stingfrumur séu vindþurrk-
aðar, geta þær engu að síður stung-
ið, komist þær í snertingu við hör-
und manna. Þessu fengum við að
kenna á í tilraunastofu háskólans í
Míamí. I sambandi við rannsóknir á
eiturinnihaldi kúlunnar, tókumst við
á hendur undirbúning á stóru sýnis-
horni einangraðra stingfruma og
unnum úr mörgum hundruðum lif-
andi herskipa. Afleiðingin var sú, að
yfirborð hluta í tilraunastofunni
varð atað ótæmdum stingfrumum.
Vikum saman á eftir vorum við
minntir á hirðuleysi okkar, ef við
snertum vatnskrana, bekki eða
vinnuföt stofunnar.
Fyrirrennarar okkar höfðu ekki
vandað sig eins. Þeir höfðu einfald-
lega búið til seyði úr heilum fálm-
urum og jafnvel heilum dýrum. Af-
leiðing þess varð sú, að framleiðsla
þeirra var oft stórlega menguð upp-
leystum efnum úr vefjum fálmar-
anna, annarra en stingfruma. Ætlun
Magar, sem skornir hafa verið af herskipi
og örvaðir með Glutathione-upplausn,
opna kjaftana upp á gátt og gapa út yfir
yfirborð glers. Varir kjaftanna eru þétt-
settar stingfrumum. Teikningar voru gerð-
ar eftir smásjármynd.
okkar var að einangra sjálfan eitur-
vökvann.
Við söfnun stingfruma kælum við
fyrst fálmara niður í 39 gráður á
Fahrenheit. Við það hitastig geta
vefirnir kringum stingfrumurnar
farið að leysast upp. Til þess að flýta
upplausninni og aðskilja losnaðar
stingfrumur frá stórum vefjapörtum,
látum við efnið ganga í gegnum sí-
fellt fínni síur. Við þvoum stingfrum-
urnar vandlega, látum þær í sjó, lof-
um þeim að setjast til og hellum síð-
an sjónum af þeim. Þetta endurtök-
um við, þar til sjórinn hefur ekki
lengur nein eituráhrif á fiðlara-
(fiddler) krabbann, en hann er sér-
staklega næmur fyrir eitri úr fálm-
urunum. Stingfrumuhylkið hlýtur að
vera næstum vatnshellt, hið ban-
væna eiturinnihald þess fer ekki út
í vatnið, sem það er þvegið úr. Þeg-
ar hylkin eru kæld niður í mínus 10
gráður á F., geymast þau í 18 mán-
uði eða lengur, án þess að missa
hæfni sína.
Til þess að einangra eitrið eru
frosnar stingfrumur þýddar upp í
smáum skömmtum af eimuðu vatni
eða salínu-upplausn, síðan er skilin
frá vatnstær upplausn úr vökva-
innihaldi hylkjanna. Hið eitraða efni
upplausnarinnar er sjáanlega sam-
sett af nokkuð stórum sameindum;
það fer ekki í gegnum himnu, sem
litlar sameindir fara gegnum. Það
afeitrast við 140 stig á F., nokkuð
miklar sýrubreytingar, og t. d. alko-
hol. Eitrið þolir þurrafrost og síðan
langa geymslu án þess að missa eig-
inleika sinn. Arangur byrjunarrann-
sókna virðist sýna, að í því séu aðal-
lega eggjahvítuefni, sem saman
standa af átta til tíu amínó-sýrum,
sem komið er fyrir í átta eða níu
keðjum amínósýrueininga. Mest er
af Glutamicsýru. Við erum nú að
reyna að ákvarða tegundir og sam-
setningu amínósýranna í hverri
keðju.
I upphaflegri mynd er eitrið um
75% af styrkleika eiturs gleraugna-
slöngunnar og verkar eins og það,
sem taugaeitur í æðri dýrum. Þegar
því er sprautað í fiska, veldur það
örum andardrætti, ruglun og breyt-
ingum á dreifingu og starfsemi litar-
efna roðsins; lömun og dauði hlýzt af
eftir einn til fjóra klukkutíma. Eitrið
Hinn fagurliti smáfiskur Nomeus grono-
vii er oft í félagsskap Porútgalska her-
skipsins. Hann er ónæmur fyrir stungum
þess, að því er virðist, og skýzt óhindrað-
ur milli fálmaranna. I mögum þessara
fiska hefur fundizt mikið af stingfrumum.
lamar fiðlarann næstum samstundis
og drepur hann fáum mínútum eftir
innsprautun. Stundum verða fiski-
menn varir við, að skjaldbökur leita
uppi og éta flekk af þessum dýrum,
þegar þau hafa safnazt saman í
stormi. Skjaldbökurnar synda á yfir-
borðinu með bólgin og hálflokuð
augu af stungum, sem þær hafa
hlotið, en þær éta sig í gegnum breið-
una samt sem áður. Skjaldbökurn-
ar hljóta að fá í sig stóra eitur-
skammta við þessi veizluhöld, en
þær láta það ekki á sig fá, eða eru
ónæmar fyrir óþægindunum.
Lítill fiskur, sem kallast Nomeus
gronovii, er líka ónæmur fyrir eitr-
inu. Hann hefst við sem undirlægja
herskipsins, skýzt um milli fálmar-
20 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ