Eimreiðin - 01.10.1938, Blaðsíða 13

ElllREIÐIN
MÁLSTAÐUR ISLANDS
357
serstök þjóð, sem hefur sitt eigið land, eigi siðferðislegan rétt
a ráða sér sjálf, ef hún vill, hver svo sem staða hennar nú
er að lögum. Að vísu brestur mikið á, að þessi sjálfsákvörð-
Unarréttur þjóðanna hafi enn náð að ganga fram alstaðar, en
bessi skoðun hefur nú náð mikilli festu í almenningsálitinu
a,n allan heim. Þann sjálfsákvörðunarrétt áttum vér íslend-
lngar jafnhliða hinum lagalega rétti. Ég hygg að enginn neiti
ln'í, að vér vorum sérstök þjóð, sem bygðum land vort einir
l,t af fyrir oss, og að vér höfðum orðið sérstök þjóð mjög
Snemma. Sá maður, sem að lílvindum þekkir menningu vík-
lngaaldarinnar í Noregi og á Vesturlöndum bezt allra núlifandi
n,anna, próf. Haakon Shetelig í Bergen, hefur nýlega látið í
^0s> að fornminjar hér á landi sýni það, að þegar eftir einn
lnannsaldur frá hinu fyrsta landnámi, hafi sjálfstæð íslenzk
^enning verið orðin til hér í landinu. Svo fljótt urðum vér
Se,'stök þjóð. Fyrstu börnin, sem fæddust hér í landinu, urðu
slendingar.
Vér gátum þannig bygt sjálfsforræðiskröfur vorar bæði á
galegum rökum, á því, að landið var fullvalda að lögum, og á
s,ðferðislegum rétti vorum, á þvi, að vér vorum sérstök þjóð
V°ru eigin landi og áttum vora eigin menningu. Þennan tvö-
‘ a rétt áttum vér, og' í rauninni er það undrunarefni, að svo
1 1 hafa verið. Það er undrunarefni, að þessi fámenna þjóð
, U1 halda landsréttindum sínum óskertum þennan langa
ma> Þrátt fyrir það, að önnur þjóð færi að mestu leyti með
• Joi nvald hennar svo öldum skifti. Þetta er enn furðulegra,
^egai þess er hversu lítið það kostaði þjóðina að varð-
fClta Þessi réttindi. Hversu margir íslendingar hafa látið lífið
jj111 frelsi þjóðarinnar? Þrír, Jón biskup Arason og synir hans.
erilIn það saman við það, sem þjóðir eins og frar eða Pól-
^e,Jai hafa orðið að leggja í sölurnar fyrir frelsi sitt. Og því
oerðm' ekki neitað, að oft og einatt var tilfinning þjóðarinnar
& ahugi hennar fyrir réttindum sínum næsta veikur og óljós,
að stundum þegar verst gegndi. En það var eins og einhver
a fylgdi henni, sem bjargaði henni frá að glata réttindum
vitUni' ^e®ar mest reyndi a> þjóðinni sjálfri oft og einatt óaf-
iiv ^ rauninni er hitt líka undrunarefni, að þeim litla hóp
nna, sem húið hefur i þessu viðlenda, strjálbygða og að