Eimreiðin - 01.01.1946, Page 99

eimreiðin
RITSJÁ
79'
mál vísindanna og ráðgátur lífsins.
Þarna eru greinar um markmið og
aðferðir vísindanna, um himingeim-
inn 0g jörðina, efni og orku, um
framþróun lífsins, um sigur á sjúk-
nómum, um sálarlíf mannsins og um
framtíð mannky nsins. Greinarnar eru
nokkuð misjafnar, en margar þeirra
forkunnar vel skrifaðar. Þýðingarnar
virðast yfirleitt vera vandaðar og
fallegar.
Önnur þýdd bók er Kyndill jrelsis-
iits.Það eru útlagasögur (og hefðu öllu
heldur mátt heita eitthvað í þá átt).
Þetta er safn af greinum um helztu
útlaga allra tíma, skrifaðar af öðrum
utlögum nútímans. Árni Jónsson frá
Múla þýddi bókina lipurt og læsi-
lega (t/tg.: Finnur Einarsson). Þetta
er sérkennilegt og ágætt greinasafn,
eiu af beztu þýddu bókunum. Þar
er hrugðið upp skýrum sögulegum
uiyndum af útlægum mönnum, frá
Ö'id Rómverjaskáldi og fram á þenn-
a" dag. Það er furðulegt, hversu
iiiargir fyrinnenn sögunnar Iiafa far-
jú landflótta og enn furðulegra,
i'ersu margir flóttamenn liafa þó far-
ið sigrandi heim aftur. Tveir norrænir
Juenn eru teknir í þennan hóp, Ólafur
'elgi 0g Tygho Brahe. Greinarnar
*ru aÚ vísu nokkuð inisjafnar, en í
'eild sinni fróðlegt og lipurt yfirlit
U’n merkan þátt persónusögu og
Uiannkynssögu frá sérkennilegu sjón-
armiði, bók til að hafa ánægju af
°S til að hugsa um.
_ r annarri ált er síðasta þýdda
'ókin, sem ég nefni, Æskuár it.ín á
^nlandi eftir Peter Freuchen (þýð.
p' Stefánsson, útg.: Helgajell).
reuchen er öllu gagnkunnugur í
s.rfulandi. Hann lýsir lífinu þar og
Ja fum sér fjörlega og fróðlega og
®>r 'ujög vel og skemmtilega frá.
Bókin er stór og falleg með mötgum
myndum.
• Að síðustu ætla ég að drcpa á fá-
einar bækur frá útlöndum, setn ég
hef rekist á hér í bókabúðum, eftir
að norrænar hækur fóru aftur að
lcoma hingað.
Prófessor Jón Helgason liefur gefið
út tvö hefti af íslenzkum miSaldar-
kvœSum (1936—38). Þetta safn á að
vera 3 bindi, hyrja þar sem Skjalde-
digtning Finns sleppir og ná fram
að siðabót, eða vel það (ca. 1580).
í því, sem út er komið, eru m. a.
kvæði Jóns Arasonar, Gimsteinn,
Maríukvæði ýms o. m. fl. Þetta er
að jafnaði ekki skáldskapur til
skemmtilesturs, en liann er girni-
legur til ýmiss fróðleiks um sögu
trúar og inenningar, um bragarliætti
og mál. Útgáfan virðist vera unnin
af lærdómi og af mestu vandvirkni
og nærgætni.
Skúli V. Guðjónsson, prófessor í
Árósum, hefur skrifað á dönsku all-
mikla bók um inataræði og heil-
brigðisháttu að fornu, (Folkekost og
Sundhedsjorhold í gamle Dage, Dusck
1941). Þetta er læsileg og fjörlega
skrifuð bók. Þar er reynt að varpa
ljósi nýrrar manneldis- og fjörefna-
fræði á dreifðar og oft fremur fá-
skrúðugar frásagnir fornra heimilda
um viðurværi manna og matargerð.
Höf. kemst að þeirri niðurstöðu, að
íslendingar á söguöld hafi að lang-
mestu leyti lifað á kjöti og fiskineti
og mjólkurmat og eigi þessu
mataræði sínu að miklu leyti að
þakka líkamlega og andlega atgervi
sína. Hann varpar að lokum fram
þeirri spurningu, livort breytt og
versnandi viðurværi hafi ekki átt
sinn þátt í hnignun fólksins.
Merk bók um fórna sögu okkar ■