Eimreiðin - 01.01.1947, Síða 39

EIMBEIÐIN
VESTUR-ÍSLENZK SKÁLDKONA
19
tók þeim opniun örmum, þegar þeir áttu lítils úrkosta. Það er
landsskuldin, sem þeir gjalda Kanada, af því að þeir eru menn .
1 annarri sögu frá 1931, „Stríðsskuldir“, er lýst vonbrigðum
íslenzks liermanns á lieimleið. Hann hefur misst heilsu sína og
glatað parti af sjálfum sér, án þess að séð verði, að nokkuð liafi
áunnizt fyrir slíka fórn, sem til sanns friðar liorfi. Hér koma
fram liin djúpu vonbrigði kynslóðarinnar, sem ætlaði að bjarga
Kðræðinu í heiminum (make the world safe for democracy),
en lenti í kreppu og undirbúningi nýrrar styrjaldar.
I heimsstyrjöldinni seinni liöfðu Islendingar bæði austan hafs
og vestan miklu meiri sarnúð með málstað lýðræðisríkjanna,
heldur en þeir liöfðu liaft í hinu fyrra stríði. Olli því fyrst og
fremst fúlmennska liinna þýzku leiðtoga. Guðrún lýsir því í
„Ijr þokunni“ (1940), hvernig gömul íslenzk kona, er misst
hefur bróður og mann í fyrra stríðinu og verður að láta annan
son sinn fara í þetta stríð — en þó ekki nema lieim til Islands
vinnur bug á þoku efans í liug sér og ávinnur sér samræmi við
skoðanir sonar hennar á stríðinu og þar með lieiðríkju hugans.
Loks er „Án kjölfestu“ (1944) smámynd af því, livernig tvær
íslenzkar konur gera sitt til að velta völu úr vegi lítilsigldrar lier-
mannskonu, sem að öðrum kosti kynni að liafa lialdið jól með
öðrum manni —- vegna ,,ástandsins“ í \\ innipeg.
Annað atriði, sem klofið liefur Islendinga í flokka, eru átökin
milli verkalýðs og vinnuveitenda. Þetta efni verður að drama-
tísku tundri í sögunni „Að leikslokum“ (1921), sem í aðra röndina
hvetur til gætilegrar íhugunar á vandamálum lífsins.
1 þessari sögu og í sögunni „Rödd lirópandans“ (1935) notar
Guðrún músík að miklu leyti sem uppistöðu í söguna og ferst
það vel úr hendi, eins og ekki er að furða um jafn-sönggefna konu.
Víðar kemur músík til sögunnar lijá henni, en livergi eins og í
þessum tveim sögum.
1 nokkrum sögum bendir Guðrún löndum sínum í hróðerni á
galla þeirra og yfirsjónir. Svo er um „Skriflabúðina“ (1923), þar
sem sveigt er að kirkjudeilum Winnipegmanna undir rós dular-
fulls ævintýris.
1 sögunum „Á vegamótum“ (1930) og „Enginn lifir sjálfum
sér“ (1932?) er ádeilan einna berust. 1 þeim er sagt frá Stein-
unni lijúkrunarkonu og ljósmóður, er varð fyrir aðkasti manna