Ægir - 01.04.1980, Blaðsíða 33

^!>e kelandic cod stock, both total stock attd spawning stock
dnri
mR 1955-1980 (22).
65-1970 hljóta að leiða hugann að þeim miklu
. reytingum til hins verra sem urðu í sjónum við ís-
nnc* (7. mynd) og Grænland (3. mynd) einmitt á
Pessum sömu árum. Þessar breytingar hröktu eins
áður sagði síldina burt af Norðurlandsmiðum
, )' °g þær hafa einnig að líkindum haft sín áhrif
3 loðnuklaks á íslandsmiðum (11).
Vl verður hér ályktað, að ástand sjávar eigi
einr>ig hlut að máli hvað varðar þorskgöngur t.d.
^ra Grænlandi til íslands 1965-1970. Það voru þá
Vrst og fremst slœm lífskilvrði í sjónum við Grœn-
ond ef,ir I965
en ekki uppruni þorsksins, sem þá
laru/14 ^Unn a m-k- a<3 hluta frá Grœnlandi til ís-
^ Til hvers skyldi þorskurinn líka leita „heim“ ef
v^ninSarskilyrði væru góð úti við Grænland? Það
Pa enn svo farið með grænlenska þorskinn eins
j-, n°rsk-íslensku síldina áður, að versnandi veður-
str norðurslóða sagði til sín og minnti okkur á
umamótin í hafinu, sem eru þó þannig að þorsk-
a> Vm við ísland virðist hlíft. Minnkandiþorskstofn
^v'V andsmiðum verður að skrifast á sóknina (5,28).
lg° ^rá^aðsýnasighvortárgangarnirfrá 1973 og
fSl *la^' komist upp við Grænland og skili sér á
ið • ,Smi® a næstu árum, hvort sem er vegna erf-
ra s ilyrða ísjónumviðGrænlandeðaafheimþrá.
Lokaorð
Ályktanir þessarar greinar um þorskinn við ís-
land og Grænland eru mjög í samræmi við niður-
stöður Jóns Jónssonar, forstjóra Hafrannsókna-
stofnunarinnar, en hann segir á einum stað (9):
„Þótt sjávarhiti við ísland virðist ekki hafa mikil
áhrif á viðkomu þorsksins þar, geta sveiflur í hita-
stiginu við Grænland haft mjög mikil óbein áhrif
á þorskveiðar okkar, því lækki hitastig mjög við
Grænland er ekki ósennilegt að þorskur sæki þaðan
í auknum mæli til íslands til hrygningar." Þessi
beina tilvitnun lýsir bjartsýni á afkomu íslenska
þorsksins, en reyndin varð sú að hitastigið
lækkaði svo mjög við Grænland eftir 1965 að nær
varð sjóðþurrð í útibúi okkar þar.
Við hugðum lítt að okkur um 1965, að vonum
e.t.v., en upplýsingar um hnignun þorskstofnsins
birtust þó þegar árið 1966 (sjá t.d. 29). Segja má, að
hin fyrstu teikn þess sem koma skyldi vœru á lofti
(sbr. t.d. 19,20 og „svörtu skýrsluna" \915),þegar
þorskurinn yfirgaf Grœnlandsmið í versnandi
veðurfari og fyllti íslendinga nýrri bjartsýni og
sóknarhug, sem leiddi aftur til þess að þorskurinn
varð ofveiddur á íslandsmiðum.
Þetta telur höfundur vera eitt af meginatriðunum
í þessum greinaflokki.
Eftirmáli greinaflokksins
Greinaflokki þeim sem lýkur að sinni var ætlað
á einfaldan hátt að lýsa breytingum á ástandi sjávar
hér við land og áhrifum þeirra á lífið í sjónum
(7. mynd), bæði til fróðleiks almennum lesanda, og
vonandi einnig til að draga nokkurn lærdóm af og
auka skilning og þá framsýni á þessum mikilsverða
þætti fyrir lífsviðurværi íslendinga. Ýmsu efni hefði
mátt bæta við, t.d. um aðra fiska en síld, loðnu og þorsk,
og samband þessa alls við breytilegt ástand í lofthjúpn-
um, „spár“ um framvindu og þá einnig reynslu af
reiknilíkönum og e.t.v. hugleiðingum um náttúruleg
eða líffræðileg eðlislögmál fisksins í breytilegu
umhverfi og í samfélagi við aðrar lífverur. Hér verð-
ur þó staðar numið.
Að lokum þakkar höfundur starfsmönnum Fiski-
félags íslands fyrir hvatningarorð, sérstaklega Má
Elíssyni fiskimálastjóra og Birgi Hermannssyni
ritstjórnarfulltrúa. Starfsbræður á Hafrannsókna-
stofnuninni eiga þakkir skilið fyrir veitta aðstoð og
holl ráð, sérstaklega þau Jóhannes Briem og Sig-
þrúður Jónsdóttir, sem og sérfræðingar stofnunar-
innar yfirleitt fyrir ráð og ritstörf hver á sínu sviði.
ÆGIR — 209