Ægir - 01.07.1982, Qupperneq 13

I*Qo j.
haf ,,undlr straum,“ en þeir muni hugsanlega
str'3 *ent 1 miklum straumi undir Grænlands-
að ' u ^að kefðl Þa verið sjávarfallastraumur, því
skr -, afstraumur verkar ekki mikið á hina grunn-
tl arílhntQ Mii nr pii Anrfolli A inilrln ptorl/-nrn
með
faliið
arabáta. Nú er suðurfallið miklu sterkara
austanverðri Grænlandsströnd en norður-
si 1 1 ^f miðað er við að Breiðfirðingarnir hafi
la , Unctan Snæfellsjökli og hugsað sér að hafa
att ^enningu af Bláserk, hefði þá suðurfallið ekki
Vera beim hagstætt og flýta för þeirra suður
andinu og fyrir Hvarf? Auk þessa eru skipin
ko:
min;
* si' SV° nafæ8t Grænlandi, þegar þau lenda þar
^^^f^liustr^umum, að það getur ekki hafa
^ hl álita fyrir þau að snúa við til íslands.
en yrin8arnar á því, af hverju sum skipin týnast
°g .m snua aftur getum við sótt í hinar almennu
siósk ^ma orsaJcn"- Eitt skipið hefur verið lakara
ski p en annað, einn stjórnandinn og ein
en ö öfnin betri en önnur, sum skipin verr hlaðin
l6ga nur> en áraskip fóru sem önnur skip misjafn-
bess UnC*'r farmi °8 Það. sem verst hefur þá verið
far m sjófarendum, að þeir gátu ekki rutt
fóikj num 1 skyndi og alls ekki þeim versta,
niður U- Allur varningur hefur verið þrælbúlkaður
og ðö°8 óúturinn auk þess hlaðinn af fólki, konur
skipu fn' var slæmur flutningur á opnum
árabám' *að kastaðist til og olli óstöðugleika, sem
‘nni s-ar Voru V1ðkvæmir fyrir, þar sem þeir supu
þa^®’ et óorðstokkurinn deif sér í.
v°ndu að efa’ sæfararnir úafa lent í
það Veðri fyrst sum skipanna týndust, og þegar
í fist{. Ur skall á gátu þeir ekki rutt bátinn, eins og
hleðsi °°ri’ úeldur urðu að verja hann með þeirri
Brejð ’. Sem á honum var, þegar haldið var úr
eins o Iröinum. Það hefur kostað þá suma lifið,
sóknj ®engUr a sjó. Þetta er alltaf að gerast í sjó-
rtieun ki* °g e0aust í þenna tíma sem annan, að
°g þau aða skip sín of mikið í höfn eða blíðuveðri
örs" r e^nasf svo ekki fær um að mæta óveðri.
heló é i*n frf ^ess að sum skipanna sneru aftur,
mannj , a að hafi verið hin algenga, einum for-
ráðie synzt fært að halda áfram en öðrum þótt
höfðu ? að snua aftur, og þá einkum þeim, sem
Utu^ regist afturúr á siglingunni eða voru á skip-
Sv0 m fvisýnast var að leggja í veður.
heij^iid^ mn Veffa ymsu fyrir ser endalaust, þegar
*r Vantar en vissulega er gaman að bolla-
8ja Utn sigli,
úonum var.
Setn á nm_s’gf'ngu þessa furðulega flota og fólksins
Það
VarPar miklu ljósi á það, hversu stórfelldar
og almennar fiskveiðar hafa strax orðið á land-
námsöld, að Lúðvík skuli sýna framá, að græn-
lenzki landnemaflotinn hafi verið að mestu fiski-
skip tveggja byggðarlaga. Það eru tind þarna sam-
an í leiðangurinn 25 skip úr þessum tveimur byggð-
arlögum og það eru aðeins stærstu skipin og auð-
vitað ekki öll. Þessir landnemar, sem fylgdu Eiríki
útí óvissuna, hafa verið landlitlir bændur eða land-
leysingjar og þeir hafa ekki getað rúið Breiða-
fjarðarbyggð eða Borgarfjarðar, af öllum stærstu
fiskiskipunum. Eftir er svo allur heimræðisflotinn,
fjagramanna för og minni. Það hefur enginn lagt
upp í Grænlandsleiðangur á fleytum, eins og Gísli
Súrsson smíðaði þrjár veturinn sinn í Hergilsey né
heldur bátnum, sem Ingjaldur Alfarinsson reri
einn á við Snæfellsnesið. Þessi kenning Lúðvíks
sannar óyggjandi, að ég tel, að fiskveiðar hafa orð-
ið geysialmennar strax á landnámsöld meðan land-
nemar voru að koma sér upp bústofni og aðlaga sig
landinu í búskap sínum. Þá er þess einnig að gæta
að margt átti eftir að jafnast í landnáminu. Fyrstu
landnemarnir lögðu undir sig gífurleg landsvæði
og skömmtuðu mönnum sem á eftir komu oft
smátt eða alls ekkert land undir bú.
Hvert áttu þeir að leita, sem ekki fengu jarðnæði
nema útá sjóinn sér til bjargar? Þá er þess einnig
áður getið að stórlandnemar urðu einnig að leita
sér og fólki sínu bjargar í sjósókn, þar sem þeir
höfðu ekki fyrstu árin nægan bústofn til fram-
færslu fjölmennra heimila sinna.
Það má hugsa sér fyrstu sóknina almennt þá, að
í heimræði vor og haust hafi einyrkjabændur eða
landleysingjar róið litlum bátum einir eða við ann-
an eða mest þriðja mann og skotizt út, þegar ein-
sýnt var um veður.
í útverum að vetrarlagi hafa stórbændur gert út
sexæringa, áttæringa og teinæringa, og þar hefur
sóknin verið hörð, svo sem var um allar aldir. Því
fylgdi kostnaður að liggja við í veri bæði fyrir
þann sem átti skipið og skipshöfnina, sem oft var
komin um langan veg og vermenn áttu mikið undir
því að koma ekki slyppir heim úr verinu. Þá hefur
það og verið svo um allan aldur sjósóknar á ís-
landi, að rói mörg skip úr verstöð myndast mikið
kapp í sókninni. Það var valinn maður í hverju
rúmi í útverunum. Öll helztu útverin lágu fyrir
opnu hafi og það gat skipt sköpum, hvernig skipin
voru mennt, þegar hann hljóp á með veður.
í heimræði vor og haust mátti notast við ungl-
inga eða gamlingja.
ÆGIR — 349