Ægir - 01.04.1984, Blaðsíða 26

Taflal.
Próun hringormasýkingar þorsks á íslandsmiðum
%-sýking Meðalfj. hringorma
Tími Selorms- Anisakis- íþorski (selorms- og
Heimildir sýnatöku lirfur lirfur Anisakis-lirfur)
Kahl 1939** 1937-38 9,4 8,6 -
Cutting& Burgess 1960*** ... 1957-58 31,2 1,5
Platt 1975 1973 55 76 4,8
Jónbjörn Pálsson 1975 a 1973 72,1 48,3 7,1 (6,1 + 1,0)****
Erlingur Hauksson 1984 a 1980-81 70,6 39,5 9,6(8,6+1,0)****
* Tölur Kahl, Cuttings og Burgess eru úr Platt (1975, tafla 5).
** Birtir ekki upplýsingar um fjölda hringorma.
* * * Aðgreindu ekki selorms- og Anisakis-Ynfur.
**** Fremri talan er meðalfjöldi selormslirfa, en sú aftari meðalfjöldi Anasakis-
lirfa.
sýkingu þorsks á Islandsmiðum eru bornar saman,
kemur í ljós að hringormur í þorski hefur farið vax-
andi á síðustu 45 árum. (Tafla 1). Fjöldi hringorma í
kg þorskflaka, sem unnin er í frystingu hefur einnig
aukist verulega á síðustu 25 árum (Halldór Bernódus-
son 1983).
Sýking sjávarspendýra af P. decipiens hefur verið
könnuð á nokkrum svæðum í Norður-Atlantshafi.
Við austurströnd Kanada, reyndust vera að meðaltali
20 selormar í maga landsela og 100 í maga útsela, er
þetta var kannað á árunum 1948-1956. Einn kyn-
þroska selormur fannst í maga einnar hnísu, en alls
voru athuguð 150 dýr. Hnísa er því ekki talin mikil-
vægur lokahýsill fyrir selorminn (Scott & Fisher 1958
a og b). Við síðari könnun, sem fór fram við Nova
Scotia 1975-1978, voru að meðaltali 62 selormar í
meltingarvegi landsela og 577 í meltingarvegi útsela.
Reyndust selirnir sýktastir síðla sumars og fullorðin
dýr voru mun sýktari en kópar og ókynþroska selir
(McClelland 1980 c).
Við Bretlandseyjar kannaði P.C. Young (1972)
hringormasýkingu sjávarspendýra. Aðeins selir voru
sýktir af P. decipiens svo nokkru næmi. í einum
búrhval fannst 1 kynþroska selormur. Alls voru 20
hvalir athugaðir. Útselir voru sýktari en landselir; 2-
179 selormar/dýr á móti 0,8-1,0 selormi/dýr, að með-
altali.
Við Noregsstrendur (vestan við eyjuna Vega)
hefur hringormasýking útsela verið könnuð. Reynd-
ust að meðaltali 2005 ormar í maga selanna. 94%
þeirra reyndust vera P. decipiens kynþroska ormar og
lirfur (Benjaminsen et. al. 1977).
Hér við ströndina höfðu nokkrir selir verið kann-
aðir með tilliti til hringormasýkingar, áður en hring-
ormanefnd tók til starfa. P. decipiens reyndist al-
gengasti hringormurinn í meltingarvegi sela hér-
Útselir voru sýktari en landselir; 188 kynþroska P-
decipiens í maga hvers útsels á móti 30 í landselsmaga
að meðaltali. Fæðuval selanna virtist hafa mikil áhrif
á hringormasýkingu þeirra. Þeir selir sem höfðu étið
þorsk voru mun sýktari af P. decipiens en þeir sem
höfðu aðra fæðu í maganum. (Jónbjörn Pálsson
1977).
Bráðabirgðaniðurstöður könnunar höfunda a
hringormasýkingu sela hér við land 1979-1982, benda
til þess að það séu um 150 selormar í landsel, en um og
yfir 600 í útsel.
Samband selormasýkingar fiska
og sela
Við strendur Kanada leiddu rannsóknir þegar í ljoS
(um 1960), að samhengi var á milli fjölda og út-
breiðslu sela og hringormasýkingar i fiski. Virtust
ferðir sela til og frá strandsvæðum hafa áhrif á sýkingu
fiska á svæðunum. Auk þess kom í ljós að útselir voru
aðaldreifendur selormsins, en landselir skiptu minna
máli í þessu tilliti. Göngur vöðusela upp að ströndinn1
virtust einnig hafa áhrif til aukningar á selormasýk'
ingu fiska. (Scott & Fisher 1958 b; Scott & Blac^
1960; Mansfield 1966; Wiles 1968).
Samskonar samhengi kom í ljós við athuganir a
hringormasýkingu fiska og selafjölda við Brut(
landseyjar (Rae 1972). P.C. Young (1972) gerðl
194-ÆGIR