Ægir - 01.04.1984, Blaðsíða 37

nagli og síðan 1V5 faðmur af silki-vír, því tennur há-
nierinnar klippa allt tóg. Þá kom aftur sigurnagli og
S|ðan tóg upp í sigurnagla neðan í belgnum.
Yfirleitt var legið yfir línunni og hún ekki látin
’8gja lengi. Línan var alltaf tekin með í land.
En hverju skyldu þeir hafa beitt? Aðallega var
n°tuð síld. Hún var höfð heil. Teknar voru 2 til 3
s‘ldar og pípuhreinsarar þræddir í gegnum augun og
P®r síðan festar þannig að þær huldu krókinn. Einnig
Var fest um sporð þeirra til að halda þeim saman. Ef
ekki fékkst síld þá beittu þeir smáum þorski. Smár
rauðrnagi þótti samt besta beitan, en hann fékkst ekki
a þessum árstíma. Sumir frystu þá á vorin og notuðu
S|ðan sem beitu á haustin og var þeim beitt í heilu lagi.
Pegar línan var dregin var hnakkabólið tekið, sett
ast, drekinn keyrður laus og síðan tekin um borð á
andafli. Sfðan voru bólin tekin hvert af öðru og alltaf
Var hægt að sjá ef hámeri var á, því þá fór viðkomandi
ból í kaf.
Ef hámeri var á, þá var höfð tilbúin ífæra. Um leið
°§ trýnið á henni kom upp úr sjólokunum var ífæran
Seit upp f hana og niður úr innan við neðri tanngarða,
(1g síðan hert vel upp. Hún var síðan skotin með
tndabyssu miðja vegu milli augna og trýnis. Ef
°tið var á réttan stað, lamaðist hámerin í nokkrar
ttttnútur. Sumir stungu hana. Aðrir reyndu að rota
'ana með misjöfnum árangri. Síðan var hún blóðguð
a s*ðunni og látið blæða í sjóinn. Ekki þýddi að inn-
ytoa hámerina strax, því þá var eins og blæðingin
stöðvaðist.
Síðan var keðja þrædd með ífærunni og hámerin
st a lunninguna með henni, ífæran losuð og höfð til-
nin í næstu hámeri ef fleiri voru á.
fil að innbyrða hámerina hafði hann tvískorna
a ,u í miðju mastri, og hífði hann hámerina vel hálfa
nPP úr sjó. t>á var báturinn á lunningu. Síðan setti
^ann bragð utanum hana og hertist það um sporð
ennar þegar slakað var, og þannig var hægt að ná
■ enni tinbyrðis. Batt hann síðan sporðana upp á stýr-
us °g fram á kappann og víxlaði þeim þannig, og
Var það víst furðuleg sigling til að sjá.
n lítum nú á háttalag dýrsins við veiðarnar, en það
j^.r mjög misjafnt. Þær yngri voru mun sprækari.
Jófluðust þær fram og til baka og stundum stukku
®r upp, þannig að þær hreinsuðu sig alveg. Þegar fór
jj. óraga af þeim fóru þær með bólið í kaf og voru þá
J ar að sprengja sig. Þær eldri voru mun rólegri og
le^u synt rólega í hringi með bólið í kafi. Yfirleitt tók
gft tíma að eiga við þær. Hegðunin fór líka mikið
lr því hvernig þær tóku krókinn. Ef þær gleyptu
hann, þá trylltust þær yfirleitt af sársauka og voru
fljótar að sprengja sig.
Þó hámeri tæki krókinn naumt, þá hélt hann alltaf.
Einkennandi var, að ef hann sá hámerina með berum
augum, þá tók hún aldrei. Og annað var líka áhuga-
vert.
Eftir að hámeri hafði verið blóðguð þá synti oft
hópur af dýrum undir bátnum hring eftir hring og
snéru þá hliðinni upp, en þær snertu ekki dauðu
skepnuna og ekki tóku þær agn sem fyrir þær var
beitt. En yfir höfuð fannst honum hámerin vera
frekar fælin.
Þessar hámerar, sem þeir voru að veiða voru upp í
3 metra langar, 120-200 kíló, en einstaka þyngri.
Nú skulum við líta á verkun og markað á þessum
tíma. Skrápurinn á dýrinu varð að vera óskaddaður
svo fullt verð fengist. Hann var víst notaður í hand-
töskur kvenna og ýmsa álíka muni, og var sá dílótti
sennilega eftirsóttastur.
Hámerin var rist frá gotrauf og framúr. Hausinn
skorin rétt aftan við augu og rist ofan við tálkn og
einnig var kviðarholið skorið af. Með því að skera
hana á þennan hátt varð svírinn á hámerinni eins og
nautssvíri á að líta. Mjög matlegur. Síðan voru bægsli
söguð af við skrokk og einnig blöðkurnar á sporðin-
um. Þá var hámerin hengd upp á sporðinum og heil-
fryst. Síðan var hún sveipuð pappír og fiskstrigi þar
utanum og þannig var hún flutt út í heilu lagi. Sam-
bandið sá um þá hlið málsins.
Kjötið var notað til manneldis og þótti mjög ljúf-
fengt, einna líkast túnfiski, en þó mýkra. Norðmenn
segja það einna helst líkjast ungkálfa kjöti bæði að lit
og bragði. Amoníaksbragð, sem er í öllum háffisk-
um, hverfur algjörlega við létta suðu og má þá gera
hvað sem er við kjötið. Þetta þótti mjög ljúffengur
matur.
Besti markaður á þessum árum var á Ítalíu.
Hámeraveiðar hættu hér á landi í kringum 1965.
Þá féll verðið á henni. Sennilega vegna offramboðs.
En eitt verðum við að skoða. Ef mikið veiddist á
einum bletti, þá var eins og hann hreinsaðist upp og
fékkst þá lítið á honum haustið eftir. Var eins og dýrin
forðuðust þess staði, og áberandi lengur af straum-
lítið var á þeim. Vildu sjómenn kenna um dauðum
dýrum sem lágu í botni og fældu frá, sennilega vegna
gasmyndunar.
En nú skulum við skella okkur með í einn hámera-
róður. Haustið 1962 stundaði faðir minn þessar
veiðar eins og ég hef áður sagt. Ótíð var, en hann var
að fá eitt og tvö stykki þegar gaf. Hann hékk því á
ÆGIR - 205