Ægir - 01.04.1992, Qupperneq 20

180
ÆGIR
4/92
Sólmundur Einarsson:
ígulkerarannsóknir
Greinin er tileinkuð minningu skipverjanna sem fórust með
rannsóknabátnum Mími í Hornafjarðarósi, Þórðar Karlssonar
og Bjarna Jóhannessonar.
Inngangur
Þann 20. desember 1983 barst
sjávarútvegsráðuneytinu bréf
varðandi veiðar og vinnslu á ígul-
kerum hér við land. Bréf þetta var
frá Fiskvinnslunni Suðurnes H/F
og undirritað af þeim Torfa Stein-
grímssyni, Richard Woodhead og
Erni Eyjólfssyni. Meó bréfi þessu
til ráðuneytisins var fylgirit, en
þar gera þeir þrímenningar ítar-
lega grein fyrir veiðum, vinnslu
og sölumöguleikum á ígulkera-
hrognum til Japan. Þessi beiðni
barst síðan til Hafrannsóknastofn-
unarinnar til umsagnar og í beinu
framhaldi af því hófu þeir Sól-
mundur Tr. Einarsson fiskifræð-
ingur og Ólafur V. Einarsson, úti-
bússtjóri Hafrannsóknastofnunar í
Ólafsvík, forkönnun á því hvað
hægt væri að gera í þessum mál-
um hér á landi og gerðu drög að
rannsóknaráætlun. Gerð var at-
hugun á ígulkerum er fengust sem
aukaafli í plóga skelfiskbáta í
Breiðafirði.
ígulkerin voru mæld, vegin og
hrognafylling fundin, þ.e.a.s. hlut-
fall þyngdar hrogna og svilja mið-
að við heildarþunga ígulkera.
Tekin voru sýni úr marígul (Echin-
us esculentus) og skollakopp
(Strongylocentrotus droebachiens-
is). Fljótlega var haft samband við
Fiskvinnsluna Suðurnes H/F og
samvinnu komið á, bæði um
sýnatöku og úrvinnslu. Sýnin voru
aðallega tekin í Hvalfirði við
Hvítanes og þar kom í Ijós að
skollakoppurinn reyndist betri
valkosturtil hrognatöku. Sýni sem
send voru utan frá þessum stað
fengu mjög góða dóma. Japanskir
umboðsmenn loðnuhrognakaup-
enda luku upp einum munni um
að hér væri mjög gott mál á ferð-
inni.
Þetta samstarf stóð í þrjá mán-
uði, en þá gáfust þeir hjá Fisk-
vinnslunni H/F upp enda nokkur
áfallandi kostnaðurtil kominn.
Hafrannsóknastofnun hélt þess-
ari forkönnun áfram samfara öðr-
um verkefnum. Dagana 23. apríl
til 2. maí 1985 var ástand trjónu-
krabba, kuðunga, skelja og skráp-
dýra kannað í ísafjarðardjúpi,
m.a. með notkun neðansjávar-
myndavélar. Guðmundur Sigurðs-
son, þáverandi forstjóri rækju-
verksmiðjunnar í Hnífsdal, átti
t'rumkvæðið að þessari könnun og
lagði útibúi Hafr. á ísafirði til bát-
inn Sigga Sveins með áhöfn end-
urgjaldslaust. í þessari könnun
fundust allvíða ígulker af tegund-
inni skollakoppur (Strongylo-
centrotus droebachiensis) ásamt
öðrum tegundum botndýra. Því
vaknaði fljótlega áhugi heima-
manna á því að athuga hvort nýta
mætti þessi ígulker.
Sjávarútvegsráðuneytið veitti í
framhaldi af þessu útibússtjórum
Hafrannsóknastot'nunar og Rann-
sóknastofnunar t'iskiðnaðarins á
ísafirði styrk til frekari rannsókna
til aó kanna árstíðabreytingar á
þroska kynkirtla ígulkera í ísa-
fjarðardjúpi (við Dvergastein og
Hattareyri) og nýtingu þeirra-
Rannsóknir stóðu yfir í eitt ár og
voru niðurstöður birtar í skýrslu
árið 1987 og í Ægi 1988.
í leiðöngrum Hafr. á skelfisk'
miðum og í könnun og rannsókn-
um á trjónukrabba (Hyas 919'
neus) við landið undanfarin ai
hefur einnig lítillega verið kannað
ástand ígulkera á sömu slóðum-
Frá því á árinu 1985 hafa fyr'r'
tækin Stígandi H/F og Neysluvör-
ur H/F varið verulegum fjármun-
um til rannsókna, veiða og fram-
leiðslu, pökkunar og markaós-
setningar á lifandi ígulkerum a'
samt mismunandi vinnslu á ígu|'
kerahrognum. Rannsóknir hata
miðast við athuganir á veiðanlegu
magni á veiðisvæðum og einmg
kannanir á mörkuðum f Frakk-
landi og Japan. Þá hefur gerla- °g
eínainnihald sjávar verið kannaö
á veiðisvæðunum, fylgst reglu'
bundið með hrognainnihaldi °g
þannig reynt að afmarka tímabill
sem gefur mesta hrognafylling1^
Þá hefur einnig verið hugað a
öðrum tegundum ígulkera, Htur
hrogna athugaður og líflengd >S'
ulkera eftir veiðar og í sendingu
til erlendra kaupenda. Mismun'
andi vinnsluaðferðir, s.s. söltun
hrogna, niðursuða og vinnsla
sérstökum legi markaðssett í d°5'
um og fleira het’ur verið prófa°-
Mælingar á gerlainnihaldi °g
et’nagreiningar sjávar og ígulker
anna á hinum mismunandi veio