Tímarit lögfræðinga - 01.04.1953, Side 22

84
Tímarit lögfrœOinga
um óveðtryggðum skuldum, enda þótt væntanlega tryggir
ábyrgðarmenn kunni að hafa ábyrgzt skuldina. Sjálfs-
vörzluveð í lausafé er vitanlega jafnan ótryggt veð, bæði
af því, að hætta er á því, að það rýrni eða fari for-
görðum, enda oft lítils virði, ef skuldunautur verður gjald-
þrota, vegna ákvæða 89. gr. skiptalaganna. Og ábyrgðar-
maður, sem fulltryggur þykir, þegar hann gengst undir
ábyrgðina, kann að vera orðinn illa stæður, þegar skuld
skal greiða.
Ákvæði laga nr. 75/1952 taka ekki til 3. gr. okurl.
III. Það er alkunnugt, að lög um hámark vaxta eru,
eins og önnur lög, sem takmarka samningsfrelsi manna
og möguleika á hagnaði í viðskiptum, óvelkomin ýmsum
mönnum. Ilafa því eigi allfáir freistingu til þess að brjóta
þau beinlínis eða með því að sniðganga þau með ýmsum
hætti. Sennilega komast fæst af brotum á ákvæðum laga
um vaxtahámark upp. Lánssamningar eru venjulega svo
úr garði gerðir, að hvergi sjást þess merki, þó að slík
hámarksákvæði séu brotin. Ákvæði samnings um vexti
eru ef til viil liöfð algerlega lögum samkvæmt, þó að lögin
séu samt þverbrotin. Og engar sannanir koma fram um
brotin, með því að vitni eru venjulega ekki höfð við
slíka samningagerð. Og stendur þá staðhæfing skuldu-
nautar, ef hann eða annar skyldi kæra brotamann, gegn
staðhæfingu lánardrottins.
Eins og vikið hefur verið að, eru vextir venjulega til-
teknir hundraðshluti af lánsfjárhæð og greiðast í sama
gjaldeyri og innstæðan. Ef svo er ekki, þá verður að meta
annað hvort eða hvort tveggja til peninga og reikna vaxta-
liæð samkvæmt því. Ef t. d. A lánar B 10 kaffisekki gegn
greiðslu í sama að 3 mánuðum liðnum og áskilur sér 5
sykurkassa fyrir kaffilánið, þá yrði að meta hvort tveggja
til peningaverðs og reikna síðan, hversu mikla vexti mætti
að lögum taka fyrir veitt lánstraust um 3 mánaða tíma.
Eitt slíkt tilvik er nefnt í 4. gr. okurlaganna. Ef annað
endurgjald er áskilið fyrir lánveitingu eða umlíðun skuld-
ar, þ. e. annað endurgjald en venjulegjr vextir, miðað við