Tímarit lögfræðinga - 01.04.1953, Síða 23

Okur og skyld brot.
85
hundraðshluta lánsfjárhæðar, þá má slíkt endurgjald ekki
vera hærra en svo, að það svari til þeirrar vaxtahæðar
af höfuðstól skuldarinnar, sem í 2. eða 3. gr. getur, sem
sé 6% eða 8%, eftir því hvort skuldin er tryggð með fast-
eignarveði eða handveði eða hún er ekki þannig tryggð.
Þó að ekki sé annarra sniðgönguaðferða getið í lögunum,
þá verður auðvitað ekki leidd af þeirri þögn sú ályktun,
að aðrar slíkar aðferðir séu löglegar, heldur verður að
líta svo á, að sama gildi um aðrar slíkar aðferðir. Það
getur alls ekki skipt máli, hvaða aðferð er höfð til þess
að brjóta lögin. Qui contra legem agit nilril agit er grund-
vallarregla í rétti allra siðaðra þjóða, og samkvæmt henni
verður að meta allar aðferðir til sniðgöngu hverra iaga
sem er. Til dæmis um aðferðir til sniðgöngu 2. eða 3. gr.
okurlaganna má nefna nokkur tilvik, sem víst koma ó-
sjaldan fram í lánsskiptum manna milli.
Farið er kringum vaxtatökubannið með því að láta
lántaka gefa út skuldbindingu um greiðslu tiltekinnar fjár-
hæðar, sem er svo eða svo miklu hærri en raunverulega
iánshæðin, sem þá er greidd, en vexti skal þá greiða af
inni skráðu fjárhæð, sem lántaki skal greiða samkvæmt
ákvæðum skuldbindingarinnar. Skuldbindingarskjalið get-
ur auðvitað verið bæði víxill og skuldabréf, með tryggingu
eða án hennar. Mismunur á raunverulegu láni og skráðu
láni og vextir af þeim mismun eru þá ofgreiddir vextir.
önnur leið, sem kemur í sama stað niður, er sú, að
skuldbindingarskjal hljóðar á ina raunverulegu lánshæð,
en einungis hluti af henni er greiddur lántaka. Hann
greiðir þá mismun þessara fjárhæða og vexti af honum,
með sama hætti sem í fyrra dæminu.
Fara má einnig í kringum vaxtatökubannið með því að
lánardrottinn lætur lántaka greiða vexti fyrirfram af
lánshæð allri, sem greiða skal með afborgunum á tilteknum
tímabilum. Ef t. d. A lánar B að nafni til kr. 5000 með
6% ársvöxtum þannig að lánshæðina skal greiða með
1000 kr. afborgun árlega, en tekur vexti þegar af allri
lánshæðinni um 5 ár, eða kr. 1500 alls, þá hefur hann