Tímarit lögfræðinga - 01.01.1959, Page 19

mjög til umræðu og athugunar í sambandi við setningu
„beredskapslovgivningen“ 1950, en þau lög fjalla um
viðbúnað eða sérstakar ráðstafanir í sambandi við strið,
stríðshættu eða þegar svipað stendur á. 1 þeim var ráð-
gert bvað gera skyldi þegar slík atvik bæri að böndum
og víðtækari beimildir veittar en stjórnarskráin segir til
um. Menn greindi að visu nokkuð á um, bversu langt
skyldi ganga. En ríkjandi skoðun var, að þvílika löggjöf
mætti setja, því að bún helgaðist af neyðarréttinum.
Ef neyðarástand væri fyrir bendi, mætti beita benni, enda
væri hún þá til leiðbeiningar, þó að svo stæði á, að enn
lengra kynni að mega ganga.
Eftir þetta yfirlit um þróun málanna í þeim lýðræðis-
ríkjum, sem helzt eru líkleg til þess með fordæmi sinu
að hafa áhrif bér á landi, er rétt að rifja upp, livort og
hvenær á hefur reynt í okkar eigin rétti.
Þá er fyrst að geta ályktunar Alþingis um æðsta vald
í málefnum ríkisins frá 10. apríl 1940. Hún bljóðaði svo:
„Með því að ástand það, sem nú liefur skapazt, hefur
gert konungi ókleift að fara með vald það, sem lionum
er fengið i stjórnarskránni, lýsir Alþingi yfir þvi, að það
felur ráðuneyti Islands að svo stöddu meðferð þessa valds.“
Tillagan var samþvkkt á Alþingi í einu bljóði. For-
sætisráðherra, Hermann Jónasson sagði tillöguna borna
fram „vegna þeirra atburða, sem gerzt bafa í Danmörku,
og þess ástands, sem nú rikir þar i landi“. Þarf ekki
að rekja þá sögu; bernám Þjóðverja á Danmörku binn
9. apríl 1940 er kunnara en frá þurfi að segja.
Sjálfur talaði forsætisráðherra um þá „óbjákvæmilegu
nauðsyn", sem væri á samþykkt tillögunnar og skýrði
frá að allir þingmenn, sem samráð hefði verið baft við,
væru sammála þessu. Slíkt samráð bafði liins vegar ekki
verið liaft við Einar Olgeirsson né flokk bans. Mótmælti
Einar þeirri meðferð málsins. Hann segir, að sér skiljist,
að með þessu „séum við í raun og veru að fara aðrar
leiðir en þær, sem beinlinis eru fyrirskrifaðar i okkar
lo
Tlmarit lögfrœöinga