Tímarit lögfræðinga - 01.01.1971, Síða 29

3.0.
3.1. Eins og að framan er drepið á, felur réttarsátt það
í sér, að dómsmál er útldjáð að nokkru leyti eða öllu.
Sennilega er rétt að binda hugtakið því skilyrði, að réttar-
sáttin sé gerð fyrir íslenzkum dómstól. Réttarfarslög, sbr.
5. gr. laga nr. 19/1887 og 16. gr. laga nr. 85/1936, og al-
menn eðlisrök styðja þá skoðun, að nægjanlegt sé, svo
að um réttarsátt sé að ræða, að sætzt sé á bina réttai'fars-
legu hlið deilumáls. Það ætti þvi að nægja, að aðilar séu
sammála um að ljúlca deilumálinu sjálfu. Hitt er ekki
hugtaksskilyrði og þarf ekki sjálfstæðrar rannsóknar,
lvvorki af hálfu dómara eða annarra, lvvort aðilar hafi i
raun og veru orðið sammála um sjálft efni málsins, þ. e.
dómkröfurnar.
Þó að sátt um efnishlið deilunváls sé þannig ekki hug-
taksskilyrði réttarsáttar, þá lvafa samt aðilar það oftast
einnig i hyggju að sættast á efnislvlið deilumáls, enda er
erfitt að konva auga á einlvverja raunhæfa þýðingu réttar-
sátta fvrir aðila, nenva efnisleg hlið deilunváls sé sætt unv
leið. Sátt unv efnislega Jvlið deilunváls verður þannig lang
oftast lvluti af sjálfri réttarsáttinni. Aðilar geta því að-
cins útkljáð dónvsmál, að þeir eigi ráðstöfunarrétt á sakar-
efni. Aðilar geta þannig ekki öðlazt rfðtækari ráðstöfunar-
rétt á sakarefni nveð þvi að gera réttarsátt, lveldur en þeir
ella mundu lvafa haft. A höfðar t. d. nvál á lvendur konu
sinni, B, til skilnaðar vegna nveints brots á 69. gr. laga
nr. 39/1921. Aðilar geta lvér ekki gert réttarsátt þess efnis,
að B gangi að kröfum A, þar senv aðilar eiga ekki forræði
á því sakarefni. Á hinn bóginn er ekkert því til fyrirstöðu,
að aðilar sættist á það, að A taki kröfur sínar aftur að
öllu leyti. Svipað getur orðið uppi á teningnum i barns-
faðernismálunv, vefengingarmálum, sbr. lög nr. 57/1921
og yfirleitt í þeinv flokkum mála, þar senv rannsóknar-
réttarfarið (inquisitoriska reglan) er enn við lýði, enda
eru þá oftlega opinberir bagsvnunir í húfi.
Þegar unv slíka málaflokka er að tefla, verður ávallt að
Tímarit lögfræðinga
23