Tímarit lögfræðinga - 01.01.1971, Side 33

Er 'þá unnt að láta það lönd og leið, hvert sé eðli réttar-
sátta, en þess í stað að leitast við að finna út þau sjónar-
mið, sem eru í beztu samræmi við gildandi réttarreglur i
hverju einstöku falli.
Ber þá einkum að hafa í liuga, að efnislegt réttlæti
verði sem mest, en á hinn bóginn verður að taka tillit
til þess, að réttarfarslegu öryggi sé ekki teflt í liættu, og
eru þá oft og einatt opinberir hagsmunir í húfi. Það verður
einnig að hafa það hugfast, að réttarsáttir eru yfirleitt
eftirsóknarverð málalok, og her því að greiða sem mest
fyrir slíkum málalokum.
5.0.
5.1. Yfirleitt telst það eftirsóknai-vert að ljúka máli
með réttarsátt. Deilum lýkur þá friðsamlega. Er það m. a.
farsælla fyrir aðila, þar sem oft er þá ekki unnt að segja,
að annar hvor aðili hafi tapað máli. Auk þess kemur það
til, að máli lýkur oftast f}ær, vinna, tími og fjármunir
sparast. A þetta einkum við um minniháttar mál, þar
sem búast má við tímafrekri gagnasöfnun. Þessi sjónar-
mið leiða m. a. til þess, að rétt er að leyfa sáttir um annað
efni en um er deilt, þvi að með því móti er oft betra að
ná sátt milli aðila um sjálft deiluefnið. Kemur þetta
einkum í ljós, þegar hlutur sá, sem um er deilt, er óskiptan-
legur.
Framangreind rök mæla og með því, að leyfa skil-
yrtar sáttir, hlutasáttir og allsherjarsáttir o. s. frv. (shr.
6.0.). Hins vegar er ljóst, að sáttatilraunir eiga ekki alltaf
jafn vel við og geta jafnvel verið óheppilegar og of tíma-
frekar, jafnvel þótt sátt kunni að takast að lokum. Getur
þetta einkum átt við í málum, þar sem aðeins er deilt um
skilning á réttarreglum. Ekki er talið heppilegt að leggja
mjög að aðilum að gera sáttir í slíkum málum. Sáttir,
sem þannig eru til komnar, geta hæglega leitt til óánægju
aðila, sem getur svo aftur orðið tilefni til nýrra deilu-
mála. Svo sem kunnugt er, hefur valdsHð sáttanefnda
Tímarit lögfræðinga
27