Tímarit lögfræðinga - 01.01.1971, Blaðsíða 54

ekki víst, að réttarsátt vrði linekkt, enda þótt svikuni
hefði verið beitt og loforðsmóttankandi hefði verið grand-
laus. Dómstólar ættu sennilega að hafa, í stað reglanna
í 16. gr. eml., nokkuð sjálfstæða heimiíd til þess að meta
þetta með tilliti til atvika allra i hverju einstöku tilfelli.
Ef réttai-sátt er ógild að efnisrétti, er hin réttarfarslega
hlið hennar einnig ógild. Því verður slík sátt t. d. ekki
hæfur aðfarargrundvöllur, sbr. 3. mgr. 16. gr. laga nr.
85/1936.
11.3. Að framan hefur verið á það drepið, að sáttir
þurfa eldci alltaf að fullnægja skilyrðum réttarfarsreglna
til þess að vera gildar. Hins vegar getur það komið fyrir,
að hin réttarfarslega hlið sátta sé ógild. 3. mgr. 16. gr.
laga nr. 85/1936 telur upp nokkur tilvik, sem hér geta
komið til greina, en ekki verður talið, að þau tilvik séu
þar tæmandi talin. Nokkur dæmi voru nefnd í 11.1. hér
að ofan. Um önnur dæmi vísast til 9.0. hér að framan.
Ef hin réttarfarslega hlið sáttar er ein sér ógild, þá er
sátcin ekki aðfararhæf, sbr. 3. mgr. 16. gr. eml. Hins vegar
fer það eftir atvikum, hvort hin efnislega h'lið sáttarinnar
sé gild eða ekki. Hafi t. d. óhæfur umhoðsmaður gert sátt,
eins og 3. mgr. 16. gr. eml. nefnir, þá væri hin efnislega
hlið sáttar lang oftast einnig ógild. Hafi á hinn bóginn
réttarsátt ekki verið bókuð, þá skortir hana aðffararhæfi,
en getur hins vegar verið gild eins og venjuleg utanréttar-
sátt, en í þvi sambandi verður þó einnig að líta á það, að
með þvi að stefnandinn missir aðfararliæfi kröfunnar,
geta forsendur hafa brostið. Sjá nú Hrd. nr. 173/1970, upp-
kveðinn 17. marz 1971 um ógildingu á réttarfarshlið sáttar.
12.0.
12.1. Málskot réttarsáttar er almennt ekki talið heimilt.
Dómari héraðsdóms hefur venjulega eklci tekið neina af-
stöðu til sáttar og þvi færi það gegn reglunni um tvö
dómstig i hverju máli, ef málskot væri heimilað á réttar-
sátt. Sá, sem telur á sinn rétt hallað með sátt, verður þvi
48
Tímarit lögfræðinga