Tímarit lögfræðinga - 01.01.1971, Page 57

höfn, en réttarfarsathafnir haldi jafnan gildi sínu, þótt
þær liafi verið haldnar mörgum ógildingarástæðum. Því
sé máli endanlega lokið með sátt, enda þótt sáttin hafi
verið lialdin ógildingarástæðum. Loks er því haldið fram,
að reglurnar um res judicata séu leið þessari ekki til fyrir-
stöðu, þar sem sátt hafi ekki slíkar verkanir.
Að þvi er íslenzkan rétt varðar, þá verður að telja vafa-
laust, að hér verði að höfða nýtt dómsmál til að fá úr
skorið um gildi réttarsáttar og að endurupptaka gamla
málsins sé ekki heimil, sbr. 2. mgr. 17. gr., sbr. 19. gr. laga
nr. 85/1936. Höfðun nýs máls getur orðið með tvennum
hætti, skv. 2. mgi\ 17. gr. eml.:
1 fj-rsta lagi er heimilt að höfða neikvætt viðurkenning-
armál og gera kröfu um ógildingu sáttarinnar (vefeng-
ing). Telja verður, að sækjandi hafi yfirleitt lögmæta
hagsmuni til að höfða slíkt mál, þar sem hætta á fjárnámi
skv. sáttinni vofir jafnan yfir. Einnig má böfða mál til
staðfestingar sáttarinnar. Þó lilýtur að verða að gera sömu
kröfur og endranær, að sækjandi hafi lögmæta hagsmuni
til höfðunar slíks máls, t. d. að gagnaðili hafi hreyft and-
mæium gegn gildi sáttarinnar. Staðfestingarmál má senni-
lega einnig höfða, ef deilur verða um túlkun sáttar.
í öðru lagi má aðili höfða vefengingar- eða staðfest-
ingarmál og hafa í því samhandi uppi kröfur um dóm um
sakarefnið.
En í þriðja lagi ætti ekkert að vera því til fyrirstöðu að
höfðað sé nýtt mál á þann hátt, að gerðar séu sömu dóm-
kröfur og í gamla málinu og raktar þær málsástæður, sem
taldar eru valda ógildingu sáttarinnar, enda þótt sérstök
viðurkenningarkrafa sé ekhi höfð uppi.
12.4. Eins og vikið var að, eru sumir sem halda þvi
fram, að í stað þess að höfða nýtt dómsmál til að skera úr
um gildi sáttar, eigi að endurupptaka gamla málið og
halda því áfram. Þyrfti þá aðeins að 'biðja um fyrirtekt
málsins á ný með sömu kröfum og áður, en með þeim
rökum, að sáttin sé ógild. Þeir, sem halda þessari skoðun
Tímarit lögfræðinga
51