Tímarit lögfræðinga - 01.01.1972, Page 14

stjórnast af reglum. Þetta sjónarmið leggur alls ekki
siðferðis- og lagaskyldur að jöfnu né er því haldið fram,
að lagaskyldur og siðferðisskyldur fjalli um sömu hlut-
ina. Því er einfaldlega haldið fram, að lögin gefi mönnum
til kynna, hvernig þeiri eigi að hegða sér og með lögun-
um megi á lögmætan hátt krefjast refsinga, skaðabóta eða
annarra þvingana. Og rétt er að taka það skýrt fram, að
þannig rná líta á lögin sem vísbendingu um það, hvernig
eigi að hegða sér, án þess að maður gefi sér að þar sé
um endanlega vísbendingu að ræða. Með öðrum orðum:
rnaður getur haft þá skoðun, að lögin gefi manni til
kynna hvernig maður eigi að hegða sér án þess að þar
sé endanlegt svar, þegar maður þarf að velja um fleiri
kosti.
Fræðimenn liafa gjarnan haldið því fram, að annað
livort þessara sjónarmiða væri hið eina rétta, þegar skil-
greina á hugtakið „skylda“. Þó má sameina þau á ýmsan
hátt.
T. d. má segja, að skuldbindingarsjónarmiðið gefi sanna
mynd af því, livað það merki að segja, að einhverjum
beri skylda til að gera eitthvað, en að spádómskenningin
leggi á hinn bóginn áherzlu á, að það sem oft vakir fyrir
þeim sem segja slikt sé að vara við því, að brot á laga-
skyldu geti haft einhvers konar þjáningar í för með sér.
Og hér komum við einmitt að því sem er afar mikil-
vægt í réttarheimspeki: við verðum að gera greinarmun
á merkingu setningar eins og „það er skylda þín að gera
þetta“ og hvað vakir fyrir þeim, sem segir þetta.
2. Löggerningur. Að gera samning, að flytja eignarrétt
eða önnur réttindi frá einum til annars með orðum, skrif-
um eða töluðum, eru dæmi um löggeminga, sem unnt er
að gera vegna ákveðinna réttarreglna, og unnt er að
skilgreina einmitt með tilvísan til þessara réttarreglna.
Sumum fræðimönnum hefur þótt slíkir löggerningar
næsta dularfullir, og frægir menn eins og * xel Hágerström
hinn sænski taldi löggerninga þessa galdrakyns, vegna
12
Tímarit lögfræðinga