Ægir - 01.09.1997, Side 26

REYTINGUR
Helmingi minna af
loðnu frá Nýfundna-
landi á markaðinn
í Japan
Heildarloðnukvóti Nýfundlend-
inga á þessu sumri var um 33.000
tonn en aðeins náðist að veiða um
þriðjung kvótans. Þá var loðnan sem
veiddist einnig minni en gert hafði
verið ráð fyrir. Alls voru fryst rétt ríf-
lega 11.000 tonn á vertíðinni og þar
af voru um 3.800 tonn af hæng sem
einkum er frystur fyrir markaði í
Austur-Evrópu. Um 7.200 tonn af
hrognafylltri loðnu voru fryst fyrir
markaðina í Asíu. Af þessari loðnu
voru um 1.260 tonn í stærðarflokkn-
um 41-45 stykki í kíló, 2.450 tonn í
46-50 og 3.370 tonn í flokknum 50+.
Veiðin vestur af Nýfundnalandi gekk
ágætlega og loðnan sem þar veiddist
var í stærra lagi en hins vegar gekk
veiðin undan austurströndinni ekki
eins vel og töluvert var af rnjög
smárri loðnu. Talið er að loðnuútflutn-
ingur Nýfundlendinga til Japan verði
ekki nema tæplega 6.000 tonn í ár en
það er um helmingi minna en í fyrra.
Gert er ráð fyrir að þeir flytji um
1.500-2.000 tonn til Tævan en þar
virðist vera vaxandi markaður fyrir
frysta loðnu. Gera má ráð fyrir að
samdrátlurinn í útflutningi Ný-
fundnalands á markaðinn í Japan
muni leiða til aukinnar spurnar eftir
íslenskri loðnu á komandi vertíð og
að japanskir kaupendur muni ekki
setja fram eins strangar kröfur um
stærð loðnunnar.
Þannig fórust Matthíasi Þórðarsyni
frá Móum orð sumarið 1906. Skoðanir
hans á framtíð íslensks sjávarútvegs
byggðust á þekkingu og margar þeirra
hugmynda, sem hann setti fram í
greinaflokknum, urðu að veruleika á
næstu árum, sumar jafnvel fyrr en
Matthías sjálfan óraði fyrir.
Á fyrsta áratugnum eftir að vélin var
sett í Stanley, urðu rniklar breytingar á
fiskiskipaflota íslendinga. Árið 1901
gengu til veiða hér við land 130 þil-
skip og 2.141 árabátur. Ellefu árum síð-
ar, 1912, hafði árabátunum fækkað um
tæpan helming, voru 1.238, og þilskip-
um hafði fækkað í 121. Þá voru hins
vegar gerðir út 406 vélbátar, minni en
12 brl. og 8 stærri en 12 brl. Togarar
voru orðnir 20 talsins og að auki voru
gerð út til fiskveiða hér á landi fjögur
gufuskip, sem flest stunduðu línuveið-
ar. Á næstu árum fjölgaði vélbátum og
togurum að mun, jafnframt því sem
vélbátarnir stækkuðu. Árið 1920 voru
skráðir hér landi 28 togarar og þá voru
vélbátar minni en 12 brl. orðnir 355 en
stærri bátar 120. Árabátum hafði þá
fækkað í 1.002 og þilskipum í 39.
Þessar miklu breytingar á skipastóln-
um höfðu margvísleg áhrif á útgerðar-
hætti og byggð við sjávarsíðuna og leið
ekki á löngu, uns verstöðvasamfélagið,
sem verið hafði við lýði í íslenskum
sjávarbyggðum frá því á miðöldum,
tók að riðlast.
Eitt helsta einkenni gamla ver-
stöðvasamfélagsins var það, að þá var
róið nánast úr hverri vík, frá hverjum
bæ við sjávarsíðuna, og víða, ekki síst á
Suður- og Vesturlandi og á Vestfjörð-
um, voru stórar verstöðvar staðsettar á
annesjum og í eyjum, þar sem lending-
ar voru bærilegar og tiltölulega
skammt að róa á fengsæl mið. Góð
dæmi um slíkar verstöðvar voru Sela-
tangar í Grindavík, Dritvík á Snæfells-
nesi, Verdalir í Arnarfirði, Fjallaskagi í
Dýrafirði og Bolungarvík við Djúp. Þá
var öldum saman mikið útræði frá eyj-
um á Breiðafirði og má nefna sem
dæmi Bjarneyjar, Höskuldsey og Odd-
bjarnarsker.
Sjósókn var jafnan mest úr verstöðv-
unum á vetrarvertíð, sem stóð frá febr-
úarbyrjun og fram í maí. Það breyttist
ekki með tilkomu vélbátanna, enda
fiskigengd jafnan mest á þessum árs-
tíma. Á hinn bóginn tók fljótlega að
bera á því að sóknin minnkaði frá
þeim verstöðvum, sem afskekktastar
voru, og frá sumum þeirra lögðust
róðrar með öllu af fljótlega eftir að vél-
íslendingar hafa mikinn áhuga fyrir atvinnusögunni við sjávarsíðuna. Hér hlýða gestir í
verstöðinni Ósvör við Bolungarvík á frásögn safnvarðarins, sem að sjálfsögðu er hér
uppáklœddur í sjómannsföt eins og áður tíðkuðust. Mynd: [óh
26 ÆGIR