Ægir - 01.09.1997, Blaðsíða 42

lendingar hafa ekki alltaf hagað sér vel
í Smugunni hvað varðar framkvæmd
veiðanna en vissulega hafa Norðmenn
líka eflaust gert mikið úr sögusögnum
um frákast á fiski af íslensku skipun-
um. Deilan um Smuguna snýst ekki
bara um þorsk, heldur um ítök á Norð-
urhöfum. Hún hefur fyrst og fremst
verið mikið áróðursstríð og í fjölmiðl-
um grípa Norðmenn hvert tækifæri til
að skamma íslendinga. Mér finnst líka
gaman að fylgjast með rökunum sem
notuð eru í málinu, bæði hér í Noregi
og heima. Menn eiga heima á
íslandi ekki til orð af undrun og
hneykslan yfir því þegar togur-
um frá íslandi er meinað að
koma til hafnar í Noregi þó þeir
hafi verið að veiða í Smugunni.
Á sama tíma hika íslendingar
ekki við að banna skipum sem
stunda veiðar á alþjóða haf-
svæðum sem þeim eru ekki
þóknanlegar aðgang að höfnum. Tví-
skinnungurinn er þess vegna mikill
þannig að ég met Smugudeiluna sem
mikið áróðursstríð og fjölmiðlar hafa
líka á stundum kynt mjög undir. Fjöl-
miðlar hér í Norður-Noregi hafa snúist
gegn íslendingum, ekki síst Fiskeribla-
det, sem er eitt stærsta sjávarútvegs-
blað hér í Noregi. Þeir eru oft ansi
hvassyrtir þar á bæ enda er stærsti les-
endahópurinn fólk sem mest er á
móti Smuguveiðum íslendinga."
Norðmennirnir eru slyngir
að ná ítökum
„En það má segja Norðmönnum,
kannski bæði til hróss og lasts að þeir
hafa náð gríðarlegum ítökum á Norð-
ur-Atlantshafi og hafa að mörgu leyti
beitt klókindum um langan aldur til
að ná sem allra mestum ítökum. Þeir
hafa fyrst og fremst hugsað um að
koma ár sinni sem best fyrir borð og
þeim hefur tekist vel upp þar sem þeir
hafa ekki mætt neinni andstöðu sem
heitið getur. Við íslendingar sváfum á
verðinum í áratugi. Það var hárrétt af
okkur að hefja veiðar í Barentshafi
árið 1993, einmitt til þess að ögra of-
ríki og hroka norskra stjórnvalda í
Norðurhöfum, sem ég tel óþolandi.
Því miður finnst mér íslensk stjórn-
völd ekki hafa spilað nándar nærri vel
úr þeim spilum sem þeim voru færð
þá. í stað þess að hika í fleiri mánuði
hefði átt að sýna flaggið og senda
strax varðskip og rannsóknaskip með
flotanum, og undirstrika þar með að
við stunduðum með fullum rétti
ábyrgar veiðar og héldum aga á flotan-
um. Stjórnmálamenn okkar eiga að
krefjast fullum hálsi réttar okkar til
veiða á Svalbarðasvæðinu. Veiðum á
þessu svæði á að stjórna af fjölþjóða
samtökum á borð við NEAFC, ekki af
Norðmönnum. Fyrst við viðurkennum
ekki hið svokallaða fiskverndarsvæði
Norðmanna, er ekki eftir neinu að
bíða. Vilji Norðmenn ekki viðurkenna
ótvíræðan rétt okkar til veiða þar, er
ekki um annað að ræða en skjóta mál-
inu til alþjóða dómstóls og fá úrskurð
þar. Mér finnst óhæft að þeir geti söls-
að þetta svæði undir sig nánast mót-
mælalaust, eins og þeir virðast ætla að
gera.
Norðmenn eru mjög slyngir og
hugsa yfirleitt mjög langt fram í tím-
ann. Þeir eru skipulagðir og gera ekk-
ert vanhugsað. íslensk stjórnvöld gera
yfirleitt lítið, og þá oft vanhugsað eins
og sannaðist þegar uppvíst varð um
stórfellt kvótasvindl Norðmanna á
loðnuveiðunum, sem reynt var að
girða fyrir með reglugerð sem síðan
var ekki einu sinni virði pappírsins
sem hún var skrifuð á. Á þann hátt
finnst mér munur á Norðmönnum og
íslendingum. Norðmennirnir eru oft
að horfa ár eða áratugi fram í tímann
og láta tímann oft vinna með sér í
málum. Hluti af skýringunni kann að
vera sá að þeir hafa efni á að vinna
svona. Þeir geta látið mikla fjármuni í
uppbyggingu á Svalbarða, eins og þeir
eru að gera núna. Þar eru þeir að
vinna sér hefðarrétt, leggja gríðarlegar
fjárhæðir í að efla byggð þar og auka
ítökin. Það hefur ekki farið mjög hátt
að eftir að kalda stríðinu lauk hefur
mikil uppbygging átt sér stað þar og
Longyearbær á Svalbarða hefur tekið
gríðarlegum breytingum á þeim
fimm árum frá því ég kom
þangað fyrst. Og nú er svo kom-
ið að Rússar hyggjast loka öðr-
um af tveimur námabæjum sín-
um á næsta ári. Þá standa Norð-
menn senn einir eftir og það
þarf ekki mikla mannvitsbrekku
til að sjá að þeir eru að styrkja
stöðu sína á gríðarlegum land-
og hafsvæðunum um leið, en enginn
veit hvaða náttúruauðævi önnur en
sjávarfang kunna að felast þarna. Þar
fyrir utan er svo það pólitíska vald
sem fylgir því að hafa sterka stöðu á
þessum slóðum því þetta eru að vissu
leyti hernaðarlega mikilvægt svæði,"
segir Magnús Þór.
Smugudeilan að tapast?
Magnús hefur áhyggjur af að Norð-
menn séu að vinna Smugudeiluna.
„Norsk stjórnvöld hafa engan áhuga á
að leysa hana með samningum lengur.
Þau ætla að láta náttúruna leysa mál-
ið. Þorskstofninn í Barentshafi er lík-
lega mun minni en talið var og hafið
hefur kólnað. Æti suður og vestur af
Smugunni er að aukast þar sem
Barentshafsloðnan er að hjara við.
Smugufiskurinn hefur verið í ætisleit
þarna norðurfrá en nú dregur úr út-
breiðslu þorsksins því það er meira æti
sunnar og sjórinn kaldari. Fiskurinn
fer ekki norðureftir af því að hann þarf
þess einfaldlega ekki. Líklega verður
lítið að hafa þarna næstu árin og þegar
fiskur kernur næst að einhverju ráði í
„Stjórnmálamenn okkar eiga að
krefjast fallum hálsi réttar okkar
til veiða á Svalbarðasvœðinu."
42 MCm