Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1918, Page 38

36
handrit fyllri og þykja hafa rjettara fyrir sjer að sumu leyti.
Það, sem að er stefnt í þessum ritgerðum, er að reyna að
finna elstu og áreiðanlegustu sagnirnar um landnámsmenn-
ina og niðja þeirra, og liggur í augum uppi, að skýr og
skarpur samanburður á elsta og upprunalegasta Landnámu-
textanum annars vegar og samkynja sögnum í ættarsögun-
um eða íslendingasögum hins vegar hlýtur að geta leitt til
nýrra ályktana um ýms atriði, ef rækilega og samviskusam-
lega er að unnið; enda getur enginn vaíi á þvi leikið, að
próf. ólsen hefir með þessum ritgerðum sinum unnið isl.
sögu og bókmentasögu ómetanlegt gagn, því að með þess-
um rannsóknum sinum heíir hann varpað nýju ljósi yfir
ýms vafasöm atriði í Landnámasögu vorri og fornsögu og
greitt úr ýmsum flækjum, sem áður virtust hart nær ólej^s-
andi.
Nú er langt frá því, að öllu sje hjer til skila haldið, sem
próf. Ólsen hefir unnið i þarfir íslenskrar sögu og bók-
menta, en samt mun þetta nægja til þess að sýna, hvaða
afrek hann hefir unnið islenskum fræðum. Þó hlýðir varla
að ganga þegjandi fram hjá þvi, sem hann hefir ritað til
skýringar seinni alda sögu vorri, einkum afstöðu lands og
þjóðar til Noregskonunga bæði fyrir og eftir Gamla sátt-
mála, sem hann hefir gert að umtalsefni i tveim ritgerðum
i »Andvara« 1908 og 1909: Um upphaf konungsvalds á ís-
landi og Enn um uppliaf konungsvalds á íslandi. Eru rit-
gerðir þessar báðar mjög merkar og fræðandi og ritaðar
af hans venjulegu dómgreind, skarpskygni og sannleiksást,
þótt enn kunni að leika nokkur vafi á sumum atriðum.
Einnig hefir hann ritað mjög fróðlegar ritgerðir Um skatt-
hœndatal 1311 og manntal á íslandi að fornu (Safn t. s. í.
1910) og Um kornyrkju á íslandi að fornu (Búnaðarrit
1910). Margt íleira mætti telja, svo sem Edduritgerðir hans,
vísnaskýringar og vönduðu útgáfur, eins og t. d. hina gull-
fallegu útgáfu hans af y)Sólarljóðum<i 1915. En jeg ætla að
láta hjer staðar numið,