Árbók Háskóla Íslands - 31.12.2008, Qupperneq 252

íslenskt mál. Háskóla íslands eru færðar þakkir fyrir góða aðstoð við að leysa
þennan helsta húsnæðisvanda stofnunarinnar eins og sakir standa.
Flestum meginverkefnum stofnunarinnar miðaði vel áfram. þótt ekki tækist að
tjúka á árinu öllu sem vonir stóðu tit. Þó kom nú út í tveimur bindum stórvirkið
Ættartölusafnrit séra Þórðar Jónssonar í Hítardal sem Guðrún Ása Grímsdóttir
bjó til prentunar. Unnið var að endurbótum og samræmingu á gagnagrunnum
stofnunarinnar. en hægt var á því starfi þegar fjárhagsörðugleikar blöstu við á
síðustu mánuðum ársins. Starfi við samningu veflægrar íslensk-norrænnar
orðbókar. ÍSLEX. miðaði vel áfram. og sama má segja um vinnu við markaða
íslenska málheild þótt ýmsar óviðráðantega ástæður yrðu til að tefja það verk.
Allmörg rannsóknarverkefni sem styrkt eru af samkeppnissjóðum eru unnin að
hluta við stofnunina. þannig að stofnunin sem slík eða einstakir starfsmenn eru
þátttakendur. Hér skulu nefnd tvö verkefni sem fóru af stað á fullum krafti á
árinu:
ENRICH
Þann 3. desember 2007 var hleypt af stokkunum í Prag samstarfsverkefninu
ENRICH sem styrkt er af eContentPlus-áætlun Evrópusambandsins. Heiti
verkefnisins ENRICH er skammstöfun fyrir European Networking Resources and
Information concerning Cultural Heritage, Evrópskar net- og upplýsingaveitur um
menningararfleifð. Markmið þess er að opna greiðan aðgang að stafrænum
myndum af fornum heimildum sem varðveittar eru í ýmsum evrópskum
menningarstofnunum og skapa með því móti sameiginlegt sýndarumhverfi,
einkum til rannsókna á handritum en einnig vögguprenti. fágætum gömlum
prentuðum bókum og öðrum sögulegum skjölum. Verkefnið byggir á þeirri
reynslu sem fengist hefur af verkefninu Manuscriptorium Digital Library
(httpV/www.manuscriptorium.eu) en þar eru samtengd gögn frá 46 söfnum í
Tékklandi og erlendis. Verkefnið mun standa yfir í tvö ár eða til loka nóvember
2009.
ENRICH-verkefnið mun ná til því sem næst 857. stafrænna mynda sem fram til
þessa hafa verið teknar af handritum í evrópskum þjóðbókasöfnum. Á verk-
tímanum mun bætast umtalsverður fjöldi gagna frá háskólabókasöfnum og
öðrum stofnunum. Samstarfið mun opna aðgang að rösklega fimm milljónum
stafrænna blaðsíðna. Þátttakendur í ENRICH-samstarfsverkefninu eru 18 og að
auki styður það fjöldi annarra stofnana sem margar hafa yfir að ráða mikilvægum
gagnasöfnum. Þjóðbókasafn Tékktands leiðir verkefnið ásamt tveimur
tékkneskum þátttakendum: AiP Beroun og Crossczech Prague hf.
Vinna við ENRICH-verkefnið hófst í desember 2007. Árnastofnun í Reykjavík.
Árnasafn í Kaupmannahöfn og Landsbókasafn íslands hafa sérstaka samvinnu
sín á milli innan verkefnisins og stefna að því að koma upp sameiginlegum
gagnagrunni þar sem hægt verður að nálgast upplýsingar um handrit í vörslu
stofnananna og myndiraf þeim. Undirrituðu forstöðumenn stofnananna samning
um samstarfið í Árnagarði þann 27. júní.
Vinna við verkefnið felst m.a. í því að allar xml-MASTER-skráningarfærslur sem
til voru um handrit stofnunarinnar hafa á árinu verið yfirfærðar á TEI-P5 staðal og
verða endurunnar og auknar á styrktímabilinu jafnframt því sem nýjum
skráningum er bætt við eftir föngum. Skráning fyrir hvert einstakt handrit er
sjálfstætt skjal í gagnagrunninum en jafnhliða eru teknar saman xml-safnskrár
(authority files) sem einnig munu liggja í gagnagrunninum með ítarupplýsingum
um mannanöfn. staðarnöfn og prentuð rit sem handritunum tengjast og eru
tenglar þangað frá handritafærslunum.
DNA-rannsókn á íslensku bókfelli
Verkefnið hlaut í upphafi árs 2008 hámarksstyrk til tveggja ára frá Rannsókna-
sjóði RANNlS. Þetta erfyrsta rannsókn sem gerð hefurverið á erfðaefni (DNA) í
íslenskum skinnhandritum. Megintilgangurinn erað ákvarða þær dýrategundir
sem hafðar voru tit bókfellsgerðar á Islandi og leggja þar með traustan grunn að
þekkingu á uppruna íslensks bókfells sem varpað gæti frekari tjósi á stöðu
íslendinga á sviði handritagerðar. bókmenningar og verslunar með handrit á
miðöldum. Undirbúningsvinna hófst árið 2006 og fyrstu sýnatökur hófust 2007.
Vinnan hefur síðan aðallega falist í þróun sýnatökuaðferða og PCR-tækni. Bjarni
Páll Ingason lífefnafræðingur lagði undirstöðu að verkefninu ásamt Marteini H.
Sigurðssyni. Bjarni Páll hefurfrá upphafi haft umsjón með helstu rannsóknar-
þáttum og hefur hann skipulagt og annast samstarf við aðila utan Stofnunar Árna
Magnússonar í íslenskum fræðum. Samstarfsaðilar eru íslensk erfðagreining
250