Nýja stúdentablaðið - 01.02.1947, Page 8

BLAÐAMÁL
Ritnefndin ætlast til þess, að hér eftir verði
nokkru af rúmi blaðsins varið til að ræða um ís-
lenskt mál. Við Islendingar erum i tölu þeirra ör-
fáu þjóða, sem tala klassiskt mál. Tunga okkar hefur
nauðalítið breist frá því í árdaga, er firstu landnáms-
mennirnir stigu hér á land og íslenskan varð til.
ímsir virðast eiga bágt með að átta sig á, að hér sé
um nokkurn ávinning að ræða firir íslensku þjóðina.
Margir halda því meira að segja fram, bæði í gamni
og alvöru, að íslenskan sé afkimamál. Hún sé þjóð-
inni fjötur um fót, þvíað hún eigi þess lítinn kost að
kinna sér ímis bestu rit mannsandans sökum þess, að
hún skilji þau ekki. I þessu sambandi er allfrægt
dæmið um mentamanninn, sem sigldi til Ameríku og
skrifaði heim og lísti ifir því, að nú sæi hann, að ís-
lenskan væri ófrjótt, menningarsnautt mál, sem
hvorki væri hægt að hugsa ærlega á né tala. Hér er
ekki tækifæri lil að krifja þetta mál rækilega að
þessu sinni, og verður að nægja, að stiklað sé á
stóru.
íslendingar geta ekki ferðast um í veröldinni án
þess að læra erlend mál. Þar eigum við að stríða við
sömu örðugleikana og flestar aðrar þjóðir.Viðgetum
.... Vér álítum, að uppræting nasismans og heimsvalda-
stefnunnar sé ófrávíkjanlegt skilirði firir varanlegan frið
og belri heim.
.... Vér trúum því, að Sameinuðu þjóðirnar geti, ef eiw
læg samvinna tekst með líðræðissinnuðum öflum innan
þeirra, orðið að sterku alþjóðasambandi, sem trigt geti
mannkininu réttlátan og varanlegan frið.
.... Vér fordæmum stjórn Francos á Spáni.
.... Það er skoðun vor, að efnahagslegt öriggi sé undir-
staða friðarins og árangursríks mentalífs, og vér leggjum
áherslu á, að triggja þurfi öllum þjóðum slíkt öriggi.
.... Vér leggjum áherslu á þá skoðun vora, að nota eigi
vísindin í þágu framfaraviðleitni mannkinsins, en ekki í
eiðileggingarskini eða sem tæki til ifirdrotnunar.
.... Vér h'sum ifir samúð vorri með þeim stúdentum í
Egiptalandi, Grikklandi, Indlandi, Indónesíu og nokkrum
Suður-Ameríkuríkjum, sem enn eiga í harðri haráttu
fyrir frelsi þjóða sinna.
.... Sem stúdentar fordæmum vér öll forréttindi, sem
bigð eru á stéttamismun, hörundslit, kinferði eða trúar-
brögðum.
ekki heldur lesið erlend rit án nokkurrar málakunn-
áttu, en það er hægt að snara þeim á íslenska tungu.
Ef ritin eru svo umfangsmikil, að þíðing er ófram-
kvæmanleg sökum takmarkaðs kaupendafjölda,
mundu þau rit hvorki vera né verða almenningseign
í heimalandi sínu. Þessar ástæður eru því háðar
léttvægar, þegar meta á gildi tungunnar. Auðvitað
stendur og fellur gildi hverrar tungu með því, hvaða
skilirði hún skapar mönnum til að láta í ljós hugs-
anir sínar, því að hún er tæki manna til að tjá hug
sinn eða leina því, sem inni firir bír. Á ímsum tímum
hafa margir góðir og gáfaðir menn orðið til að lofa
íslenskuna firir hæfni hennar til slíkra hluta. Guð-
brandi biskupi farast einhverstaðar orð á þessa leið:
„Móðurmál vort er í sjálfu sér bæði Ijóst og fagurt,
og þarf ekki í þessu efni (þíðingum) úr öðrum
tunguinálum til láns að taka eða brákað mál né bög-
ur að þiggja.“ Fræg eru einnig orð Einars Bene-
diktssonar:
Ég skildi, að orð er á íslandi til
um alt, sem er hugsað á jörðu.
íslensk tunga hefur tvímælalaust margt til síns
ágætis. Hún er gagnsætt mál, mindauðug og frjó.
Þrátt firir þetta þarf hún að sigrast á mörgum erf-
iðleikum. Tuttugasta öldin ber fangið fullt af við-
fangsefnum, sem krefjast nírra hugtaka og reina á
þolrif tungunnar. Það, sem af er, hefur hún staðist
reinsluna með príði. Imsir mætir menn hafa lagt
höfuð sín í bleiti og hjálpað henni ifir marga örðuga
hjalla. Margir þröskuldar eru þó enn eftir, sem tung-
an verður að komast ifir. Þar er sérstaklega um að
ræða margvísleg óhlutstæð hugtök á sviði lista og
vísinda. Við eigum einnig fremur lítið af tærum
skáldskap (lyrik) í bundnu máli og óbundnu, og
verða rithöfundar okkar að leggja sig betur fram á
því sviði.
Þeir, sem fengist hafa við íslenskukenslu í skól-
um þessa bæjar, vita af eigin raun, að málvitund
manna er mjög á reiki, og mörgum virðist ekki lagið
að tala eða hugsa í samhengi. Þetta er alvarlegt at-
riði og krefst athugunar. Aukin móðurmálskensla
í skólum á að geta bætt nokkuð úr skák, en sá er þó
Ijóður á ráði hennar, að hún er hnept í viðjar fjar-
stæðrar stafsetningar. Stafsetning og mál eru að
nokkru leiti tvö atriði, og kensla í stafselningu er
því ekki nema að litlu leiti kensla í móðurmálinu
sjálfu. íslenska stafsetningu verður því að auðvelda
til verulegra muna.
6
NÍJA STÚDENTABLAÐIÐ