Sumargjöfin - 21.04.1927, Síða 22

22
SUMARGJÖFIN
Lýgi er oi'tast nær sprottin af hræðslu.
Barn, sem er alið upp óttalaust, verður
sannsögult vegna þess, að ekkert freistar
]>ess til ósanninda, en ekki vegna sið-
ferðilegrar viðleitni. Barn, sem vingjarn-
lega og viturlega er farið með er frjáls-
legt í framgöngu og ófeimið, jafnvel við
ókunnuga. En barn, sem elst upp við á-
vítur og harðan aga gengur í eilífum
ótta við að brjóta einhverjar reglur, þótt
það hafist ekki annað að en ]>að, sern
því er eðlilegt. Lítið barn gerir sjer í
fyrstu ekki grein fyrir því að til sjeu
ósannindi. Barnið uppgötvar þau síðar,
við það að gefa fullorðna fólkinu gætur,
og hræðslan hjálpar til. IJað tekur eftir
því, að fullorðna fólkið skrökvar að því,
og það kemst að raun um, að ekki er á-
valt hættulaust að segja fullorðnum
sannleikann. Þetta tvent kennir börnum
að Ijúga. Forðastu þetta tvent, og barnið
þitt lærir aldrei að bregða á ósannindi.
Þegar dæma skal um hvort börn segja
satt eða ekki verður að bcita varkárni.
Minni barna er mjög áfátt, og þau vita
oft ekki hverju skal svara einhverri
spurningu, þótt fullorðnir hyggi þau fær
um það. Skilningur þeirra á tímahug-
myndum er mjög takmarkaður. Fjögurra
vetra barn eða yngra getur naumast
greint á milli gærdags og fyrir viku síð-
an, eða á milli gærdags, og fyrir nokkr-
um klukkustundum. Þegar það veit ekki
hverju svara skai einhverri spurningu er
því gjarnt að svara með já eða nei, eftir
því sem málhreimur spyrjanda bendir
til. Stundum talar barnið fyrir munn ein-
hvers, sem það hefur hugsað sjer, eða
skapað sjer i leikjum sínum. Stundum
skilja menn þetta, en oft eru leikir tekn-
ir sem alvara. Frásagnir smábarna geta
þannig oft á yfirborðinu sýnst ósannindi,
þótt barnið segi þær á engan hátt i því
skyni að blekkja neinn. Á unga aldri
hættir börnunum miklu fremur við að
líta á hina fullorðnu sem því nær alvitra,
og þess vegna auðvitað ekki unt að fara
í kringum þá." Drengurinu minn, sem er
tæpra 4 ára, finnur stundum upp á því
að biðja mig að segja sjer eitthvað
skemtilegt, sem kom fyrir hann sjálf-
an einhverntíma þegar jeg var hvergi
nærri. Og jeg er i varidræðum með að
koma honum í skilning um að jeg viti
það ekki. Fullorðnir fá vitneskju um
marga hluti og með ýmsu móti, sem
börn skilja ekkert i, og ]>ess vegna skilja
þau ekki að þekkingu þeirra sjeu nokk-
ur takmörk sett. — Um siðustu páska
voru drengnum mínum gefin nokkur
súkkulaði-páskaegg. Jeg varaði hann
við að eta of mikið í einu, ella fengi
hann ilt í magann. Jeg ljet sitja við að-
vörunina og svo f jekk hann að vera
sjálfráður um viðskifti sín við páska-
eggin. Hann át of mikið og varð ilt af.
En jafnskjótt og magapínan skánaði
kom hann til mín, ljómandi af ánægju
og sagði, næstum því sigri hrósandi:
„Jeg varð veikur pabbi, — þú sagðir að
jeg mundi verða veikur“. Hann var him-
inglaður yfir því að hafa staðreynt þetta
náttúrulögmál. Síðan er óhætt að láta
lianri sjálfráðan, þóll hann fái súkku-
Iaði til að gæða sjer á. Það ber sjaldan
við, svo að honum er það jafnan nýnæmi,
en hann man samt það, sem reynslan
kendi honum. Og þar að auki trúir hann
hiklaust þni, scni við segjum honum,
lwað ltann hafi hcst af að horða. Eng-
ar siðaprjedikanir, refsingar eða hótanir
hefur þurft til þess að ná þessum ár-
angri. Meðan hann var enn þá yngri
reyndi hann oft á þolinmæði okkar og
staðfestu. Nú er hann senn kominn á
það skeiðið, þegar drengjum er títt að
hnupla sjer sælgæti og ljúga sig úr klíp-
um. Jeg er viss um að hann muni