Heilbrigðismál - 01.03.1981, Blaðsíða 4

Hvert stefnum við ?
Framundan er breyting á aldurssamsetn-
ingu þjóðarinnar. Fæðingum hefur þegar
fækkað og mun sú þróun halda áfram, nema
þar verði spyrnt við fótum. í þjóðfélagi vel-
megunarinnar er eins og börn séu ekki eins
velkomin og áður, sumpart af því að þau
trufla það að báðir foreldrar njóti jafnréttis á
vinnumarkaðnum, eins og það er gjarnan
iátið heita, og meðul til að forðast barneignir
eru fjöldamörg. Rýmkun á heimildum til
fóítureyðinga á hérsinn stóra hlut að máli og
gefa tölur til kynna, að hefði verið staðið gegn
þeirri breytingu á löggjöf um fóstureyðingar
sem gerð var 1975, væru íslendingar senni-
lega eitt til tvö þúsund fleiri nú.
Fækkun barnsfæðinga og auknar lífslíkur
valda hraðfara aukningu á hlutfalli eldra
fólks og má reikna með að um næstu aldamót
verði 67 ára og eldri yfir 15%, en eru nú tæp
9%. Það leiðir því af sjálfu sér að ýmiss konar
félags- og sjúkraþjónusta fyrir aldraða mun
fara stórvaxandi á komandi árum og þarf að
beina kröftum heilbrigðisþjónustunnar í
auknum mæli í þá átt. Fötluðum af völdum
slysa og ýmissa sjúkdóma mun fara fjölgandi
og þarf að auka heilbrigðisþjónustu og fé-
lagslegar umbætur þeirra vegna.
Það má einnigsjá fyrir með nokkurri vissu,
að framhald verður á framleiðslu háþróaðs
tæknibúnaðar til rannsókna og meðferðar á
sjúkdómum. Nú er lagt mikið kapp á að
tækninýjungar leiði jafnframt til meiri hag-
kvæmni í rekstri og til minni óþæginda fyrir
sjúklinginn. Þetta verður til að skapa rúm
fyrir aukin umsvif í meðferð á sjúkdómum,
sem ekki hefur verið kleift að sinna nægjan-
lega hingað til. Má þar nefna krabbameins-
lækningar og ýmiss konar viðgerðastarfsemi
vegna hrörnunarsjúkdóma (svo sem í liðum
og æðum) en líffæraflutningar munu vænt-
anlega aukast.
Ýmsir óvissuþættir eru þó í þessum dæm-
um, því hvað verður ef ekki tekst að halda
nægum hagvexti á næstu árum, sem er auð-
vitað grundvöllur fyrir dýrkeyptum framför-
um?
Meiri óvissa er um þróun þeirrar starfsemi
sem heilsugæslustöðvunum er ætluð, sérstak-
lega á það við um framtið heimilislækning-
anna og heilsuverndar. Mig grunar að ís-
lenskir heilbrigðisstarfsmenn séu ekki nægj-
anlega vel undir það starf búnir af skólum
sínum, sem felst í að vinna samhliða að hvoru
tveggja, lækningum og heilsuvernd. Það getur
verið freistandi að láta tímann fara í að
rannsaka kvartanir og sjúkdóma þeirra sem
komnir eru til að sækja aðstoð og setja til
hliðar hið vandasama hlutverk, heilsuvernd-
ina, því fæstir birtast sjálfkrafa þeirra erinda.
Flestir eru sammála um, að með samstilltu
átaki á sviði heilsuverndar megi á tiltölulega
skömmum tíma ná*miklum árangri. Ónæm-
isaðgerðir hafa útrýmt flestum hættulegum
smitsjúkdómum og orsakir ýmissa hrörnun-
arsjúkdóma og nokkurra krabbameinsteg-
unda hafa verið tengdar við lifnaðarhætti
nútímamannsins, svo ekki leikur þar neinn
vafi á. Þá þarf að hefja nýtt átak á sviði
slysavama til að kveða niður þann slysafar-
aldur sem nú herjar á þjóðina.
Við ættum að setja okkur það mark að
ákveðnum hundraðshluta af útgjöldum til
heilbrigðismála verði varið til heilsuverndar,
þar á meðal til að vernda hollustu með um-
hverfisheilsuvernd, til þess að efla almenna
heilbrigðisfræðslu og áróður fyrir líkamsrækt
og almenningsíþróttum, bættu mataræði,
fræðslu um eðli ávanasjúkdóma og um eðli og
ástæður þeirra geðkvilla, sem nú fara sívax-
andi og ef til vill ætti fremur að kalla skort á
aðlögun að áhrifum nútímasamfélags á and-
lega líðan fólks. Ekki þýðir að flýja í skjól
ýmiss konar lyfja til að slæva kvöl óhamingju.
Allra mikilvægust er sú fræðsla, sem kennir
fólki að hjálpa sér sjálft og vekur frumkvæði
þess til hollustusamlegra lífshátta. Til að
draga úr firringu nútímasamfélags, sem á
skömmu árabili hefur kippt grundvelli undan
aldagömlum lífsháttum, verður að endur-
vekja hin algildu lögmál siðfræðinnar, sér-
staklega á grunni lærdóms og hugarfars
kristinna manna. Engin velmegunariðja nú-
tímans kemur í staðinn fyrir iðkun þeirrar
andlegu undirstöðu.
ts\.
4 Fréttabréf um HEILBRIGÐISMÁL 1/1981