Heilbrigðismál - 01.03.1984, Blaðsíða 16

Eymabólga
í bömum
Grein eftir
Sigurð Júlíusson
Bólga í miðeyra er einn algengasti
sjúkdómur sem hrjáir börn. Hún
getur skilið eftir sig varanlegar menj-
ar, þar á meðal skerta heyrn. Þess
vegna er nauðsynlegt fyrir foreldra
sem aðra að þekkja sjúkdóms-
einkennin og vita í hverju meðferð
er fólgin.
Bráðabólga
Algengasta form bólgu í miðeyra
er svokölluð bráðabólga. Þetta er
bakteríusýking í slímhúð miðeyrans
og gýs upp á skömmum tíma. Gröft-
ur safnast saman og þrýstingur getur
orðið svo mikill að hljóðhimnan láti
undan. Sjúklingur fær fyrst hellu
fyrir eyrað, síðan hlustarverk og
hita.
Hin dæmigerða lýsing er að barn-
ið, sem hefur verið kvefað í nokkra
daga, vaknar upp um miðja nótt við
hlustarverk, heldur um veika eyrað
og grætur. Eftir nokkra stund hverf-
ur verkurinn og barnið sofnar á ný.
Um morguninn er blóðlitað klístur á
koddanum og gröftur lekur úr eyr-
anu.
Ungbörnin hafa óljósari einkenni,
fálma ef til vill í eyrað, eru kvefuð,
óróleg og með hita. Sum börn fá
engin óþægindi þó að mikil bólga sé í
eyrunum. Þau þurfa stöðugt eftirlit,
því sjúkdómurinn segir ekki til sín.
Læknirinn skoðar, hreinsar gröft
ef hann er til staðar og tekur sýni í
ræktun. Hann metur ástandið og
ákveður meðferð, sem getur verið
fólgin í gjöf fúkalyfja og nefdropa.
Bólgan gengur yfir á nokkrum dög-
um og óþægindin hverfa. Eftir slíka
bráðabólgu er fyrst í stað vökvi í
miðeyranu, en ef allt gengur vel
hverfur hann og hljóðhimnan verður
eðlileg á ný. Til að tryggja að svo sé
þarf barnið að koma í eftirskoðun.
Miðeyrað og kokhlustin
Miðeyrað er innan við hljóðhimnu
eyrans. Það er loftfyllt holrúm. Þar
eru heyrnarbeinin, hamar, steðji og
ístað, sem við eðlilegt ástand leiða
hljóðið frá hljóðhimnu til innra eyr-
ans. Kokhlustin eru göng sem tengja
miðeyrað við nefkokið. í hvert sinn
sem við kyngjum opnast kokhlustin
og þannig fær miðeyrað eðlilega loft-
rás og sami loftþrýstingur er fyrir
innan og utan hljóðhimnuna, en við
þau skilyrði sveiflast hljóðhimnan
mest og heyrnin er best. Slímhúð
kokhlustar er alsett bifhárum sem
ýta slími frá miðeyranu í átt til koks-
ins. Þannig gegnir kokhlustin tvenns
konar hlutverki til að viðhalda eðli-
legu og ákjósanlegu ástandi í mið-
eyranu. Hún er bæði loftventill og
niðurfall.
Slím og vökvi í miðeyra
Þegar kokhlustin virkar ekki sem
skyldi hefst röð atburða. Fyrst leys-
ist súrefnið í loftinu í miðeyranu upp
í bláæðablóðinu og minnkar rúmtak
loftsins. Þá er kominn undirþrýsting-
ur sem við skynjum sem hellu fyrir
eyra. Lækkaður súrefnisþrýstingur
veldur hálfgerðri lömun bifháranna.
Vegna lélegrar afrásar og und-
irþrýstings safnast saman vökvi í
miðeyranu. Fyrst er vökvinn tær en
síðan þykknar hann og verður að
lokum að seigu slími. Viðkomandi
sjúklingur er með viðvarandi hellu
og minnkaða heyrn. Stundum geta
komið verkir við geispa og kyng-
ingu.
Börn með eyrnabólgu verða oft
pirruð og ergileg, og óróleg á nótt-
unni. Þau heyra illa, talþroska getur
seinkað, og þau verða einnig á eftir
hvað félagslegan þroska varðar.
Vökvasöfnun í miðeyra er algeng-
asta orsök heyrnarskerðingar meðal
skólabarna og hefur augljóslega
áhrif á námsárangur. Vökvinn í mið-
eyranu er hið ákjósanlegasta æti
fyrir bakteríur og stuðlar að þrá-
látum eyrnabólgum.
Rannsóknir hafa sýnt að hjá þeim
börnum sem fá endurteknar eyrna-
bólgur virkar kokhlustin illa eða
ekki. Hún er lokuð og opnast ekki
þó börnin kyngi, geispi eða gapi.
Bifhárin eru lömuð og slímið situr
fast í miðeyranu.
Margt getur valdið því að kok-
hlustin virkar ekki. Miðeyrað er út-
skot úr nefkokinu og slímhúð mið-
eyrans er hluti af einni samfelldri
órofinni slímhúðarþekju öndun-
arveganna. Sjúkdómar sem byrja á
einum stað geta breiðst út til annars
svæðis og valdið óþægindum þar.
Lang algengasti sjúkdómur sem
hrjáir menn er sýking í efri öndun-
arvegum, og er þá átt við nef og kok.
Þetta eru yfirleitt veirukvefpestir
sem margir fá nokkrum sinnum á
ári. Þá þrútnar viðkomandi slímhúð
og slímmyndun eykst. Hjá börnum
er nef þröngt og fljótt að fyllast af
hor og lokast. Þá lokast einnig kok-
hlustin og bólgan getur breiðst út til
Háls- nef- og eyrnalæknir skotSar
eyra á barni og notar til þess Ijós- og
ennisspegil ásamt eyrnatrekt.
16 HEILBRIGÐISMÁL 1/1984