Heilbrigðismál - 01.03.1984, Blaðsíða 33

ingsmeðferðar, dregið hefur úr
reykingum meðal miðaldra karla
sem mesta áhættuna hafa, líkams-
áreynsla ýmiss konar hefur aukist og
mataræði þar í landi hefur breyst
nokkuð þannig að hlutfallið milli
fjölómettaðrar fitu og mettaðrar fitu
hefur orðið æskilegra en áður. Leiða
má að því líkur, út frá gögnum
Hjartaverndar, að breytingarnar hér
á landi hafa orði í svipaða átt en
hvort það sé nægilegt til að skýra
þessa lækkun á tíðni kransæðadauðs-
falla hérlendis er ómögulegt að full-
yrða um á þessu stigi.
Af rannsóknum síðustu áratuga
má þó fullyrða að margir áhættu-
þættir gegna veigamiklu hlutverki í
tilurð æðakölkunar, þótt aðeins einn
þeirra hafi verið tekinn til umræðu í
þessari grein, hátt kólesteról í blóði.
Ýmislegt bendir og til þess að með-
ferð þessara áhættuþátta, a.m.k.
meðal miðaldra fólks, dragi út tíðni
kransæðasjúkdóma. Jafnframt virð-
ist ljóst að jákvæðs árangurs af slíkri
meðferð er helst að vænta meðal
þess fólks sem hefur áhættuþættina,
einn eða feiri, í ríkum mæli.
Nokkrar hcimildir:
1. Thc Lipid Research Clinics Coronary
Primary Prcvcntion Trial Rcsults. JAMA
1984, Jan. 20., Vol. 251, No. 3.
2. Multiple Risk Factor Intcrvcntion Tri-
al. JAMA 1982, Sept. 24, Vol. 248, No. 12.
3. Cholesterol-Heart Discasc Link Illum-
inated. Science 1983, Sept. 16, Vol. 221.
4. Risk Factor Analysis. W.B.Kannel and
A.Schatzkin. Progress in Cardiovascular
Discasc 1983, Vol. 25, No. 4.
5. Áhættuþættir fyrir kransæðadauösföll-
um mcðal miðaldra íslenskra karla. Gunnar
Sigurðsson. Hjartavcrnd 1978, 15, 2.
6. Matarráðgjöf við hækkuðu serum kól-
cstcróli. Laufcy Stcingrímsdóttir og Gunnar
Sigurðsson. Læknablaðið 1983, 69, 4.
7. Time, 26. mars 1984.
8. Effect of dict and smoking intervention
on thc incidcncc of coronary hcart disease.
I. Hjcrman ct. al. Lancct 1981, Dcc. 12,
1303-1310.
9. Dccline in mortality from coronary he-
art discasc in Finland 1969 to 1979. J. T.
Salonen ct. al. Brit.Mcd.J. 1983, Junc 11,
286, 1859.
Höfundur þessarar greinar, dr.
Gunnar Sigurðsson, er yfirlæknir lyf-
lækningadcildar Borgarspítalans og
dósent við læknadeild Háskóla íslands.
Hann er sérfræðingur í efnaskipta- og
innkirtlasjúkdómum, og starfaði um
skeið á Rannsóknastöð Hjartaverndar.
„Aldrei er góð vísa of oft kveðin“
Stuttir kaflar úr gremum sem birst hafa í Heilbrigðismálum
Blindratal. í könnun árið 1979 reyndust 419 íslendingar vera lög-
blindir. briðjungur þeirra hafði enga eða lítt nýtanlega sjón og teljast
því blindir í þrengstu merkingu þess orðs. Um tveir þriðju eru
starfsblindir, en þeir eru vegskyggnir og hafa ratsjón. Algengi blindu
hefur lækkað úr 300 á 100.000 íbúa árið 1950 niður í 120 árið 1979 eða
urn 60%.
Guðmundur Björnsson: Sjóndepra og blinda. 4/1980.
Fetill og fötlun. Fötlun nær eftir umfangi allt frá minni háttar líkamsá-
galla til himinhrópandi líkamlegs eða andlegs bjargarleysis. Talið er
að orðið fötlun sé samstofna orðinu fetill, sem merkir band eða borði
sem ætlað er að styðja lasburða handlegg.
Hnukur Pórðarson: Fötlun og örorka. 1/1981.
Að hugsa fyrir aðra. Þegar við, sem tilheyrum meirihlutanum, setj-
umst niður til þess að hugsa fyrir þá sem við teljum að geti það ekki
sjálfir, þurfum við að temja okkur þá auðmýkt sem til sh'kra hugleið-
inga þarf. Við verðum að bera fulla virðingu fyrir tilfinningum þeirra
sem við viljum aðstoða, eins og þær eru, jafnvel þótt við óskum þess
að þær væru eitthvað líkari okkar eigin tilfinningum. Við þurfum að
rækta með okkur næmleik fyrir þörfunt þessara einstaklinga.
Magnús Magnússon: Hugfötlun. 2/1981.
Tannkrem. Skipta rná tannkremstegundum í þrjá flokka. í fyrsta lagi
tegundir er sannað þykir að veiti tönnum nokkra vörn og séu jafn-
framt óskaðlegar við reglulega og eðlilega notkun. í öðru lagi tegund-
ir sem eftir öllum sólarmerkjum að dæma eru gagnlegar og öruggar í
notkun, þó ósannað sé. 1 þriðja lagi tegundir sem líta verður á sem
tannsnyrtiefni eingöngu. Sé tannkrem notað á annað borð virðist
næsta eðlilegt að það sé af fyrsta eða öðrum flokknum.
Ólafur Höskuldsson: Hvað er tannkrcm? 3/1982.
Kafflefni. I venjulegum skömmtum verður koffein tæpast taiið vímu-
gjafi. Það veldur örugglega ekki fíkn, en hins vegar er ávani í það
vafalaust geysisterkur. Full ástæða er til þess að vara þungaðar konur
við mikilli kaffidrykkju (umfram 3-5 bolla af kaffi á dag), einkum á
síðari hluta meðgöngutímabilsins.
Porkcll Jóhanncsson: Koffcin, algcngasta örvandi cfnid. 4/1982.
Brjóstaniein. I’egar kona finnur hnút í brjósti, og ekki er vafa und-
irorpið að konunni er þessi fyrirferð framandi, er ekki ástæða til að
bíða boðanna. Best er að leita til heiinilislæknis og getur hann metið
hvaða aðferð honum lítist heppilegust til greiningar. Ef aðferðirnar
benda á góðkynja hnút er oftast ráðlegt að bíða og sjá til. Sé
niðurstaðan sú að rétt sé að fjarlægja hnútinn skyldi það gert strax.
Gunnlaugur Gcirsson. Of l'úar konur skoða hrjóst sín. 1/1983.
Vinna og heilsa. Samkvæmt málshætti í trúarbrögðum Budda er
atvinnan mikilvæg af þremur ástæðum, hún eykur samveru við aðra,
hún er framlag okkar til samfélagsins og hún brauðfæðir okkur.
Rannsóknir benda til að sá þáttur í lífi okkar sem hefur mest forspár-
gildi um langlífi sé svarið við spurningunni: Hvernig líður þér í
vinnunni?
Gudjón Magnússon. Hvad cru félagslækningar? 2/1983.
HEUiBRlGÐISMAL 1/1984 33