Heilbrigðismál - 01.03.1984, Blaðsíða 31

þátt hvors um sig í þessum jákvæða
árangri. Spurningunni um áhrif kól-
esteróllækkunar á áhættuna var því
enn ósvarað með vissu.
Nýjasta rannsóknin
Til þess að svara þessari spurningu
hefur verið framkvæmd hóprann-
sókn í Bandaríkjunum síðustu sjö
árin. Um 3800 miðaldra karl-
mönnum með hátt kólesteról í blóði
(efstu 5%) var skipt í tvo hópa og
dregið um það í hvorum hópnum
þátttakendur lentu og vissu þeir ekk-
ert um það, ekki heldur þeir læknar
sem fylgdu þeim eftir (double
blind). Síðan var öðrum hópnum
gefið kólesteróllækkandi lyf, Chol-
estyramine, sem bindur gallsýrur í
meltingarvegi og leiðir til aukins út-
skilnaðar á kólesteróli. Hinn hópur-
inn fékk sams konar útlítandi duft en
án virks efnis (placebo). Báðum
hópunum voru gefnar vægar niatar-
ráðleggingar til að tryggja að ekki
kæmu til síðar áhrif frá umræðu um
þessi mál meðal almennings. Mat-
arráðgjöfin lækkaði kólesterólgildi
um 3% í báðum hópunum áður en
byrjað var á lyfjagjöfinni. Meðalkól-
esterólgildi í blóði lækkaði síðan um
8—10% í lyfjahópnum og heldur
meira, eða um 13%, að því er varðar
svokallað LDL-kólesteról sem helst
er talið hafa áhrif á æðavegginn.
Kólesteróllækkunin varð þó veru-
lega meiri meðal þess undirhóps sem
tók fullan skammt af lyfinu, eða 25 —
35% lækkun, en margir þoldu ekki
svo mikið og tóku því minni skammt
með minni áhrifum á kólesterólgild-
ið í blóðinu. Allan þennan tíma vissu
þátttakendur eða læknarnir ekki um
kólesterólgildi viðkomandi einstak-
linga. Að loknunt sjö árum voru
kannaðar dánarorsakir þeirra er lát-
ist höfðu úr hópnum og einnig kann-
aðar sjúkraskrár með hliðsjón af
kransæðatilfellum o.fl. Meðfylgj-
andi rnynd sýnir niðurstöðurnar. í
samanburðarhópnum (hóp P) fengu
187 af 1900 körlum kransæðastíflu
eða létust af völdum hennar, sam-
anborið við 155 af þeim 1900 sem
lyfið tóku (hóp C). Þannig fengu
19% færri úr lyfjahópnum kransæða-
tilfelli og er sá munur tölfræðilega
marktækur. Mjög svipaður varð ár-
angurinn að því er varðar önnur
kransæðaeinkenni svo sem brjóst-
verk (hjartakveisu) og hjartalínurits-
breytingar. í þeim undirhópi sem
tók lyfið reglulega og fékk þar af
leiðandi mesta kólesteróllækkun
varð munurinn verulega meiri eða
um 50%. Þrátt fyrir þetta varð ekki
munur á heildardánartíðni í hópun-
um tveimur sem skýrist af ellefu slys-
um í lyfjahópnum samanborið við
fjögur í lyfjalausa hópnum, en sá
munur verður ekki skýrður af öðru
en tilviljun að mati þeirra sem yfir
dánarorsakirnar fóru.
Ályktanir forstöðumanna banda-
rísku heilbrigðismálastofnunarinnar
(National Institute of Health), sem
stóðu fyrir þessum viðamiklu rann-
sóknurn, voru þær að rannsóknin
hefði sannað að unnt væri að draga
úr áhættu á kransæðasjúkdómum
með því að lækka kólesteról um
10% eða meira meðal miðaldra
karla með hátt kólesterólgildi í blóði
og sem ekki höfðu þegar fengið ein-
kenni um kransæðasjúkdóm. Þessi
lækkun fékkst með notkun ákveðins
lyfs, en þeir töldu að niðurstöðurnar
mætti heimfæra upp á kólesteról-
lækkun með matarráðgjöf ef hún
næði sömu kólesteróllækun í blóði.
Vert er að benda á að tíðni
krabbameins var hin sama í báðum
hópunum í þessari rannsókn, en í
sumum fyrri hóprannsóknum hafði
vaknað sá grunur að kólesteróllækk-
un í blóði gæti leitt til aukinnar
hættu á vissum tegundum krabba-
meins. Aðrar rannsóknir, svo sem
Whitehall-rannsóknin í London,
hafa fremur bent til þess að lágt
kólesteról í blóði hafi verið afleiðing
af krabbameini sem viðkomandi
sjúklingar hafi verið haldnir á þeim
tíma sem rannsóknin fór fram. Jafn-
framt má benda á að í þessum rann-
sóknum hefur kólesteróllækkunin
einungis verið á bilinu 10-30% og
kólesterólgildin ekki nálgast það
sem margar þjóðir hafa, svo sem í
Suður-Evrópu og Japan, en þar er
tíðni þessara krabbameinstegunda
síður en svo hærri. Lág tíðni er t.d. á
ristilkrabbameini í Japan þar sem
meðalkólesterólgildi í blóði er mjög
lágt. Þetta mikilvæga atriði er þó
enn til rannsóknar.
Hafa ber í huga að þessi ákveðna
hóprannsókn var fyrst og fremst
gerð til að kanna áhrif kólesteról-
lækkunar (af völdum ákveðins lyf) á
tíðni kransæðasjúkdóma meðal mið-
HEOiBRIGÐISMAL 1/1984 31