Heilbrigðismál - 01.06.1987, Blaðsíða 4

HEILBRIGÐISMÁL Jónas Ragnarsson
Heilbrigði
og
skóli
Sumir telja að með öflugum for-
vörnum megi tryggja heilbrigði
allra. í ávarpi Halfdan Mahler fram-
kvæmdastjóra Alþjóða heilbrigðis-
málastofnunarinnar í tilefni af degi
stofnunarinnar á síðasta ári benti
hann á þjálfun, næringu og ábyrgð
einstaklingsins sem helstu liði í
heilsubætandi aðgerðum. Petta
þrennt telst allt til forvarna.
í íslenskri heilbrigðisáætlun, sem
stefnir að heilbrigði allra árið 2000,
og birt var í síðasta hefti Heilbrigð-
ismála, er eitt markmiða að komið
verði á fót stofnun forvarna- og
heilbrigðisfræðslu. Pessi stofnun á
að annast ráðgjöf um heilbrigða
lifnaðarhætti, gerð fræðsluefnis og
endurmenntun starfsliðs í heilsu-
gæslu.
Landlæknir sagði nýlega í blaða-
grein: „Við verðum að kenna meira
í skólum um sjúkdóma og sjúk-
dómavalda, námsskráin þarfnast
gagngerra breytinga".
I þessu hefti Heilbrigðismála er
gerð grein fyrir stefnu stjórnmála-
flokkanna í heilbrigðismálum eins
og þeir lögðu hana fram fyrir kosn-
ingar. Þar er á nokkrum stöðum
bent á að nýta beri skólakerfið betur
til kennslu í heilsuverndarmálum
og slysavörnum.
Eftir því sem næst verður komist
er mjög lítil kennsla í grunnskólum
um byggingu mannslíkamans og
starfsemi hans. Eitthvað mun vera
breytilegt frá einum skóla til annars
hversu mikil þessi kennsla er og í
sumum fjallar hún sennilega mest
um dýrafræði og sáralítið um
manninn. Víða hefst líffræði-
kennsla í 10 ára bekk en eingöngu er
fjallað um það sem snýr að náttúr-
unni almennt, um frumur, plöntur
og dýr. Aftur á móti mun vera vel
séð fyrir kennslu um einstaka þætti
sem snerta manninn eins og holl-
ustu, mataræði, hreinlæti og íþrótt-
ir. í 6. bekk, en þar eru 12 ára börn,
er kennd stutt bók um manninn, en
aðeins fáar klukkustundir í viku,
hluta úr vetri. Síðan er engin
kennsla um manninn í 7. og 8.
bekk, en eitthvað kennt af almennri
líffræði og frumulíffræði. í 9. bekk
er síðan hægt að velja milli líffræði
og eðlisfræði. Sú líffræði fjallar um
líffærakerfi mannsins og mun vera
kennd allan veturinn þeim, sem þá
grein hafa valið.
Hinar hefðbundnu undirstöðu-
greinar grunnskólafræðslu eru ís-
lenska og stærðfræði. Til þess að
forvarnarstarf í heilbrigðismálum
nái fullum tilgangi þarf fræðsla um
mannslíkamann að verða þriðja
undirstöðugreinin í námsefninu.
Þekking fólks á Iíkama sínum,
byggingu og starfsemi, þarf að vera
jafn góð og þekking sú sem nú er
krafist af því um land og þjóð,
tungu, sögu og atvinnuvegi.
Til þess að kennsla um manninn
verði viðurkennd undirstöðugrein í
skólum hér þarf fyrst að verða hug-
arfarsbreyting hjá þeim sem skipu-
leggja fræðslumál. Það er í verk-
sviði heilbrigðisyfirvalda að beina
forystu fræðslumála inn á þessa
nýju braut. Þegar nemendur hafa
öðlast grundvallarþekkingu á lík-
ama sínum verður fyrst hægt að
ætlast til að þeir forðist hættur um-
hverfisins sem til dæmis felast í
fæðu, eiturefnum og vímugjöfum
og spilla lífi okkar og heilsu. Þá eiga
allir að geta skilið afleiðingar reyk-
inga á sama hátt og afleiðingar þess
að stíga ofan í heitan hver, svo
dæmi sé nefnt. Þá munu allir skilja
þýðingu góðrar næringar, líkams-
þjálfunar og ábyrgðar á eigin gerð-
um, sem eru taldir vera helstu liðir í
heilsubætandi aðgerðum eins og
Halfdan Mahler setti þær fram.
f grunnskóla eru kennd undir-
stöðuatriði tveggja höfuðgreina nú-
tíma menningar okkar, íslensku og
stærðfræði, og er það nú næsta og
brýnasta verkefni okkar að koma á
og viðurkenna þriðju greinina, um
byggingu og starfsemi manns-
líkamans.
]ónas Hallgrímsson
prófessor.
4 HEILBRIGÐISMÁL 2/1987