Heilbrigðismál - 01.03.1989, Blaðsíða 33

/ Ljósmyndarinn (Jóhannes Long)
Félagslegar aðstæður og
heilbrigðisþjónusta bama
Grein eftir Sigurð Þorgrímsson og Sævar Berg Guðbergsson
Þroski barna, uppvöxtur og
heilsa er að miklu leyti háð þeirri
aðstöðu sem þau búa við. Til að fá
vitneskju um líðan barna, er mikil-
vægt að vita hvernig fjölskyldum
þeirra líður og er eigið mat fjöl-
skyldnanna mikilvægt.
Frá árinu 1982 hefur barnadeild
Landspítalans tekið þátt í norrænu
samstarfsverkefni um könnun á
aðstæðum barna og fjölskyldna
þeirra á Norðurlöndum. Upphaf-
legur tilgangur könnunarinnar var
að fá upplýsingar um langsjúk og
fötluð börn og fjölskyldur þeirra,
en til að fá samanburðarhóp var
ákveðið að gera úrtakskönnun í
hverju landi á aðstæðum fjöl-
skyldna með börn sem fædd voru
1966-1983 en væru ekki með áður
skilgreinda sjúkdóma. Á íslandi
var úrtak þessa hóps, sem kallaður
verður „heilbrigð" börn, alls 2654
börn. Spurningahefti voru send út
sumarið 1985. Alls bárust svör frá
fjölskyldu 1761 barns (66,5%), en
699 barnanna voru á aldrinum frá 6
til 12 ára.
• íslensk börn nota heil-
brigðisþjónustu mikið
• Á þriggja mánaða tíma-
bili er haft samband við
lækni vegna tveggja af
hverjum þrem börnum
• Nær tíunda hvert barn
leggst inn á sjúkrahús á
einu ári en aðeins helming-
ur þeirra á barnadeild
• Um 90% fjölskyldna eru
ánægðar með heilbrigðis-
þjónustu fyrir börn þeirra
• íslendingar leggja mikið
upp úr sérfræðiþjónustu
lækna og vilja hafa greiðan
aðgang að henni fyrir börn
sín
Að lokinni þessari könnun voru
hliðstæðir spurningarlistar sendir
til fjölskyldna ákveðinna hópa
langsjúkra og fatlaðra barna og er
verið að vinna úr þeim niður-
stöðum.
Hér á eftir verður gerð grein fyr-
ir nokkrum niðurstöðum þessarar
könnunar á aðstæðum barnafjöl-
skyldna á íslandi, einkum með
hliðsjón af félagslegum aðstæðum
og samskiptum fjölskyldnanna við
heilbrigðisþjónustu.
Varðandi félagslegar aðstæður
má fyrst nefna að alls dvöldust
59% þeirra barna á forskólaaldri
sem könnunin náði til á dagvistar-
stofnun hluta úr degi eða allan
daginn.
Þegar athugað var hve margir
fullorðnir væru á heimilinu og
bæru höfuðábyrgð á uppeldi
barnsins og umönnun, kom í Ijós
að 89% barnanna voru í fjölskyld-
um þar sem tveir fullorðnir báru
þessa ábyrgð.
Fram kom að á aðeins 17% heim-
ila var annað foreldrið alfarið
heima, hjá 49% fjölskyldna voru
báðir foreldrar í fullu starfi utan
heimilis og hjá 33% fjölskyldna var
annað foreldri í hlutastarfi og hitt í
fullu starfi. Hjá 80% fjölskyldna
vinna foreldrar óreglulegan vinnu-
tíma, þ.e. hluti vinnutímans er um
kvöld og helgar.
Ef við snúum okkur að þeim
spurningum, sem varða samskipti
barna við heilbrigðisþjónustuna
kemur margt athyglisvert í ljós. Á
síðustu tólf mánuðum áður en
könnunin var gerð höfðu 47%
barnanna verið hjá heimilislækni
sínum, 14% hjá sérfræðingi á
sjúkrahúsi eða heilsugæslustöð og
10% höfðu verið hjá sérfræðingi á
stofu. Á síðustu þrem mánuðum
hafði verið haft samband við lækni
vegna 66% barnanna, þar af hafði
verið leitað til læknis vegna 14%
barna í bráðatilvikum. Þetta eru
vissulega háar tölur og skal tekið
fram að tannlæknar eru hér ekki
með taldir.
Síðasta læknisskoðun fór fram í
46% tilvika hjá skólalækni og í 28%
HEILBRIGÐISMÁL 1/1989 33
L