Heilbrigðismál - 01.03.1994, Blaðsíða 20

Ljósmyndarinn
Nálastungumeðferð hefur áhrif
á fleira en sársauka
Nálastungumeðferð (akúpúnk-
túr) er árþúsunda gömul kínversk
lækningaaðferð, þar sem nálum er
stungið gegnum húð á vissum
stöðum, þær hreyfðar á ákveðinn
hátt og látnar vera kyrrar í tiltekinn
tíma. Þessi aðferð hefur verið notuð
í Austurlöndum fjær, einkum í
Kína, Kóreu og Japan, bæði til þess
að greina sjúkdóma og fyrirbyggja
þá eða lækna. Fyrstu ritaðar heim-
ildir um nálastungulækningar í
Evrópu eru frá því um miðja sautj-
ándu öld. Snemma á nítjándu öld
var farið að kenna þær við háskóla-
sjúkrahús í París, en Frakkland var
á þessum tíma nýlenduveldi (m.a. í
Indókína). A seinni hluta nítjándu
aldar var skrifuð doktorsritgerð um
nálastungumeðferð við háskólann í
Uppsölum í Svíþjóð.
I Kína var nálastungulækningum
lítið beitt í heila öld en aðferðin var
hafin til virðingar á ný um miðja
þessa öld, með kínversku menning-
arbyltingunni. A síðustu tveim ára-
tugum hafa augu lækna og vísinda-
manna á Vesturlöndum verið að
opnast fyrir þessari aðferð. f Sví-
þjóð heimiliðu heilbrigðisyfirvöid
nálastungur árið 1982 sem lið í
lækningum við sársauka, en nýj-
ungar í rannsóknum á lífeðlisfræði
sársauka höfðu rennt vísindalegum
stoðum undir gildi þessarar aðferð-
ar, sem virðist hafa áhrif á tauga-
boðefni í miðtaugakerfinu, m.a.
örva myndun endorfína.1,2 Nála-
stungulækningar urðu viðurkennd
meðferð við sársauka, þó svo að
hefðbundin kínversk læknisfræði
mæli með notkun meðferðarinnar
gegn fleiru en sársauka.3
Dauðsföll hafa orðið í kjölfar
nálastungumeðferðar í höndum
leikmanna á Vesturlöndum. Stung-
ið hefur verið í innri líffæri og einn-
ig eru dæmi um blóðsýkingu sem
leitt hefur mikið veikt fólk til
dauða. Einnig hafa aðrar misalvar-
legar afleiðingar rangrar meðferðar
eða rangra ábendinga verið skráð-
Grein eftir Magnús Ólason
ar. Því hefur verið lögð á það rík
áhersla að þeir sem stundi nála-
stungumeðferð hafi grunnþekk-
ingu í líffærafræði, smitvörnum og
sjúkdómsgreiningu, svo forðast
megi alvarleg óhöpp. Sá sem
stundar nálastungur verður að vita
vel um takmarkanir meðferðarinn-
ar og hafa þekkingu til að greina
milli sjúkdóma sem geta gefið svip-
uð einkenni. Hann má heldur ekki
gleyma öðrum lækningaaðferðum,
sem kunna að eiga betur við eða
geta jafnvel skipt sköpum fyrir
hinn sjúka. Af þessum ástæðum
hafa heilbrigðisyfirvöld mælt með
því að nálastungur séu einungis
stundaðar af læknum (og tann-
læknum), sem hafa aflað sér sér-
þekkingar á þessu sviði. f sumum
löndum, m.a. í Svíþjóð, hefur í ein-
staka tilvikum verið veitt undan-
þága til hjúkrunarfræðinga og
sjúkraþjálfara til að beita þessari
lækningaaðferð eftir sérstakt nám,
enda starfi þessir aðilar þá í náinni
samvinnu við lækni.
A ráðstefnu um óhefðbundnar
lækningar, sem haldinn var í Róm
í október 1990 rakti fulltrúi AI-
þjóða heilbrigðismálastofnunarinn-
ar (WHO) stefnu stofnunarinnar
varðandi nálastungumeðferð.4 í máli
hans kom fram að stofnunin viður-
kennir nálastungumeðferð og hvetur
til frekari rannsókna á áhrifum henn-
ar. Á ráðstefnunni kom fram að í
Evrópu legðu 88.000 einstaklingar
stund á nálastungumeðferð, þar af
væru 70% með læknismenntun. Var
niðurstaða ráðstefnunnar sú, að
nálastungulækningar gætu ekki
lengur kallast óhefðbundnar.
Hér verður ekki fjallað almennt
um nálastungumeðferð sem lækn-
ingaaðferð við sársauka, enda hefur
það verið gert áður á þessum vett-
vangi (sjá Heilbrigðismál 1/19885),
heldur sagt frá úttekt á áhrifum
nálastungumeðferðar við astma og
síðan sagt frá rannsóknum, sem
gerðar hafa verið í Svíþjóð á síð-
ustu árum, á áhrifum nálastungu-
meðferðar á sjúklinga með krans-
æðasjúkdóm annars vegar, og hins
vegar á sjúklinga sem fengið hafa
heilablóðfall (slag).
Ekki gott við astma?
Því hefur lengi verið haldið fram
að nálastungumeðferð hjálpi sum-
um sjúklingum með astma. Fyrir
rúmum tveimur árum birtist grein í
tímaritinu Thorax, þar sem farið
var yfir þrettán rannsóknir sem
birst höfðu um áhrif nálastungu-
meðferðar á sjúklinga með astma.6
Leitast var við að meta rannsókn-
irnar á gagnrýninn hátt eftir ströng-
um fræðilegum forsendum. Niður-
stöður þeirra rannsókna sem skást-
ar þóttu stönguðust á. Samkvæmt
sumum þeirra gagnast nálastungu-
meðferð við astma en samkvæmt
öðrum ekki. Höfundar draga þá
20 HEILBRIGÐISMÁL 1-2/1994