Heilbrigðismál - 01.03.1994, Blaðsíða 27

Tómas Jónasson
eru PSA-mælingar gerðar á að
minnsta kosti fjórum íslenskum
rannsóknastofum.
Langt í land?
Sumir æxlisvísar hafa verið
þekktir alllengi, svo sem AFP og
CEA, sem var fyrst lýst fyrir um
þrjátíu árum. Eftir uppgötvun ein-
stofna mótefna fyrir liðlega áratug
hófst markviss leit að æxlisvísum,
enda var þá fyrst völ á nægilega
sértækum prófefnum. Þá ólu menn
þá von í brjósti að unnt yrði með
því móti að finna og skilgreina efni
sem væru einkennandi fyrir ill-
kynja frumur, annað hvort almennt
eða ákveðnar tegundir. Nú er orðið
nokkuð ljóst að sennilega finnst
aldrei efni sem greinir allar illkynja
frumur frá eðlilegum frumum.
Æxlisvísarnir eru yfirleitt ekki al-
veg ný tegund efna sem frumurnar
fara að framleiða þegar þær verða
illkynja heldur getur annað hvort
kviknað aftur eða birst með breytt-
um hætti efnaframleiðsla sem er
fyrir hendi á ákveðnu æviskeiði
eða í eðlilegum vef. Þá hefur einnig
brugðist að nokkru leyti sú von að
finna mætti æxlisvísa sem segðu
ótvírætt til um æxlistegund. Þó
verður að bæta því hér við að ein-
stofna mótefni gegn æxlisvísum og
öðrum einkennispróteinum vefja
hafa reynst meinafræðingum mjög
mikilvæg hjálpartæki við nákvæma
greiningu á æxlum og skipta t.d.
verulegu máli við að greina upp-
runa meinvarpa.
Helstu heimildir:
Robert J. Mayer: Blood tests for cancer.
Harvard Health Letter, 1993; 18 (10): 1-3.
H. B. Carter o. fl.: Longitudinal evaluation
of prostate-specific antigen levels in men with
and without prostate disease. JAMA, 1992; 267
(16): 2215-2220.
I. Struve: Tumour disease - A clinical guide.
Abott Diagnostics Division. 1992.
Elín Ólafsdóttir læknir er sérfræð-
ingur í meinefnafræði og starfar á
Rannsóknastofu í meinefnafræði á
Landspítalanum. Hún lauk áður námi
í lífefnafræði.
Helga M. Ögmundsdóttir læknir,
Ph. D., er sérfræðingur í ónæmisfræði.
Hún erforstöðumaður Rannsóknastofu
Krabbameinsfélagsins í sameinda- og
frumulíjfræði og dósent við læknadeild
Háskóla íslands.
Aðalfundur Krabbameinsfélags íslands:
Þrjátíu ár síðan leitarstarfið hófst
Það kom fram í skýrslu Jóns
Þorgeirs Hallgrímssonar for-
manns Krabbameinsfélags Is-
lands á aðalfundi félagsins í
sumar að starfsemi Krabba-
meinsfélagsins gekk vel á síð-
asta ári, fjárhagsstaða félagsins
er góð og það nýtur trausts al-
mennings. Leit að krabbameini í
leghálsi og brjóstum er sem fyrr
meginviðfangsefni Krabba-
meinsfélags Islands en í sumar
voru einmitt þrjátíu ár síðan
leitin hófst. Hundruð krabba-
meina og þúsundir forstigs-
breytinga hafa fundist við leit.
A rannsóknastofu í sameinda-
og frumulíffræði eru stundaðar
merkar grunnrannsóknir á
krabbameini. Hjá Krabbameins-
skránni er fýlgst með breyting-
um á tíðni þessa sjúkdóms og
unnið að faraldsfræðilegum
rannsóknum. Grundvöllur und-
ir Heimahlynningu Krabba-
meinsfélagsins hefur verið óljós
Á aðalfundi Krabbameinsfé-
lagsins afhenti Jón Þorgeir
Hallgrímsson Erlendi Einars-
syni gullmerki til staðfestingar
kjöri í heiðursráð félagsins.
en nú lítur út fyrir að heilbrigð-
isyfirvöld séu farin að átta sig á
mikilvægi þessa starfs og séu
tilbúin að koma til móts við fé-
lagið fjárhagslega.
Tilkynnt var á aðalfundinum
að Erlendur Einarsson hefði
verið kosinn í heiðursráð
Krabbameinsfélagsins. Hann
var í stjórn Krabbameinsfélags
íslands frá 1963 til 1990 og síðan
í vísindaráði félagsins í þrjú ár.
Hjónin Margrét Jónsdóttir og
Björn Jónsson í Hafnarfirði hafa
ákveðið að gefa Krabbameinsfé-
laginu fjórar milljónir króna og
var hluti gjafarinnar afhentur á
aðalfundinum.
Jón Þorgeir Hallgrímsson yf-
irlæknir var endurkosinn for-
maður Krabbameinsfélags Is-
lands til næstu tveggja ára.
Fimmtán manna stjórn er
óbreytt en í fimm manna fram-
kvæmdastjórn eru, auk Jóns
Þorgeirs, Sigurður Björnsson yf-
irlæknir, Ingi R. Helgason
stjórnarformaður VÍS hf., Sigríð-
ur Lister hjúkrunarfræðingur og
Jónas Franklín læknir. Jónas
kom í stað Höllu Aðalsteins-
dóttur sem hafði verið í fram-
kvæmdastjórn í tvö ár. -jr.
HEILBRIGÐISMÁL 1-2/1994 27