Samtíðin - 01.03.1941, Side 14

10
SAMTÍÐIN
söguarfinn frá þeim stórveldistím-
um hefur þjóÖin varðveitt með al-
úð og seiglu. Þrátt fyrir það, að á-
sælni erlendra þjóða, eftirbáta hinn-
ar portúgölsku, liafi smám saman
tekist að höggva stór skörð í liin
víðáttumiklu umráðasvæði Portú-
gals og þrengja kosti þjóðarinnar
á viðskiptasviðinu einnig heima
fyrir, og enda þótt rógurinn, sem
rekinn var í áróðursskvni af öfnnd-
sjúkum keppinautum, hafi í ýnisnni
greinum ldotið staðfestingu sögunn-
ar — eins og ln'in er. kend hér og
viðar — þá liéfur portúgölsku þjóð-
ina dreymt áfrám stórveldisdraum
sinn, eins og þetta kæmi henni c'kk-
ert við.
Og þrátt fyrir öll áföllin, liefur
það ekki verið tómur draumur. Enn
er Portúgal fjórða mesta nýlendu-
riki í heimi. Og dótturland þess,
Brasilía, er annað mesta stórveldi
Vesturheims, með möguleika til að
framfleyta a. m. k. 400—500 milj-
ónum inaniia. Það er út af fyrir
sig ekki svo lítill árangur, af starfi
smáþjóðar í 800 ár. Og sagan um
siglingar hennar og landafundi sýn-
ir, að hún hefur í bróðurlegri sam-
vinnu við hina spænsku frændur
sína fundið, fyrst Evrópumanha,
kannað og að nokkru leyti lagt und ■
ir sig tvo þriðju hluta lmatlarins.
Ef menn lesa þá hetjusögu niður
í kjölinn, verður mönnum skiljan-
leg hin dremhilega hending í dráp-
unni um Portúgalsmenn — Os Lu-
siadaz — eftir þjóðskáldið þeirra
Camoes:
„— E se mais miindo houvera
lá chegara“.
— ef heimurinn hefði náð lengra,
liefðn þeir einnig farið lengra.
Sama einkunnarorðið og llinrik
sæfari tók sér, hið sama og Vasco
da Gama, Magalhaes, Cabral og
Corte Real höfðu að leiðarstjörnu,
hefur nú Oliveira Salazar gcrt aö
einkunnarorði hinnar nýju viðreisn-
arstefnu í Portúgal.
Mais além — lengra — táknar
það, að stórveldisdraumurinn, sem
haldið liefur þjóðinni trúfastri við
köllunarverk sitt gegnum myrkur
niðurlægingaráranna, á að verða
að veruleika, og sýningarhallirnar
við Belém, þar sem orð þessi standa
letruð gullnum störfum, gevma ó-
gleymanlegar minjar þeirra tíma,
er hann hafði rætst um stundarsak-
ir, og framtíðaráætlanir um það,
hvernig liann megi rætast á ný.
Byggingarnar þarna og aðrar
framkvæmdir myndu sóma sér vel
á hvaða heimssýningu sem væri.
Þar er ein helguð stofnun þjóðrík-
isins, önnur endurheimt landsins úr
höindum Serkja, þriðja fullveldis-
tímunum, fjórða landafundunum
miklu, fimta nýlendunum að
fornu og nýju, sjötta Brasilíu, sjö-
unda höfuðborginni Lissabon, átt-
unda afreksmönnum portúgálsks
þjóðernis, og níunda Portúgal, eins
og land og þjóð koma mönnum nú
fvrir sjónir, 1940—41.
Þannig er öll sagan rakin í áhrifa-
miklum dráttum á þessari sýningu,
sem nær yfir allan ltíhn portú-
gölskumælandi heim, eins og heiti
hennar her með sér. — Exposicáo
do Mundo Portugués.
Fyrir listamanninn er þar mikið