Samtíðin - 01.05.1942, Page 17

S/.MTlÐIN
13
Próf. Richard Beck:
Hugsjóna-arfleifð vor
(Brol úr forsetaræðu viö setnifagu 22. ársjjings Þjóðræknisfélags íslenci-
inga í Vesturheimi, Winnipeg, 24. febrúar 1941.)
í æsku lærði ég, eins og vafalaust
mörg yðar, sem hér eru saman kom-
in, þessa fallegu gátu:
>,Hver er sá veggur, víður og hár,
veglega settur röndum,
gulur, rauður, grænn og blár,
gerður af meistarahöndum?“
Þessi gála um regnhogann, í öllu
litskrúði hans og dýrð. hel'ir, síðan ég
koinst á þroskaaldur, orðið mér tákn-
mynd þeirrar glæsilegu og marg-
þættu íslenzku menningararfleifðar,
sem vér erum hluthafar í, og sú and-
iega arfleifð -— ekki sizt bókmennt-
it'nar islenzku — her sannarlega sins
„heimalands mót“; er svipmikil og
stórhrotin eins og landið hrikafagra,
sem mótað hefir þjóð vora kynslóð
eftir kvnslóð. En hinu nána og líf-
t'æna sambandi milli fslands og barna
þess hefir enginn, að því er mér er
kunnugt, lýst betur eða sannar í ó-
bundnu máli, lieldur en Gunnar skáld
Gunnarsson í grein sinni „Landið
okkar“ (Jörð, 1910).
„Tignarlegt rís það úr sjó, þegar
maður nálgast það af liafi utan. Ilríf-
111' geðið likt og hetjuljóð, eilífðar-
kennt, örlagaþrungið. Það er ekkert
smátt til i fari þess. Þótt svipurinn
sé margbreytilegur, er hann alls stað-
ar ákveðinn og ásjónan hrein. Þessi
aðdáanlega hersögli í hverjum
drætti á það aðallega nekt sinni að
þakka, og svo himnunum hreinum,
er yfir það hvelfast.
Stuðlar hamranna eru eins og
stuðlar í rígbundnu ljóði. En stór-
hrikaleiki fjallanna og jökulskildir,
hrimgarðurinn við ströndina og ösk-
ur æðandi hafs og storkandi storma
sjá um andríkið, hfsþunga og hragar-
blæ. Það er eins og Edduljóð steyjit í
stein. Tignin hverfist áður varir i há-
tign.
Sál okkar er steypl í móti dala og
fjalla frá kynslóð til kynslóðar, hvort
sem okkur er það ljóst eða hulið; lund
okkar er skilgetið afkvæmi íslenzkra
árstiða. Innra með okkur húa vor
fslands, vetur og sumur, ekki hara
þau, sem við höfum lifað, heldur
einnig vetnr. vor og sumur langt fram
úr öldum; arfur, er við ávöxtum i
lifi okkar og breytni, eins og við er-
um menn til, hver og einn, og sem
líf okkar og breytni eru ávöxtur af.
Við erum bundin þessu landi, eins
og rímið ljóðinu. Hvað jiað snertir,
erúm við undir álögum, sem ekki
verður hrundið. Það er enginn sá ís-
lendingur fæddur, er sér að skaðlausu
geti slitið bönd við land og þjóð.“
(Leturhr. ræðumanns).
Þessi snjöllu og spöku orð hins
mikilhæfa skálds, sem sjálfur hefir