Samtíðin - 01.02.1961, Blaðsíða 22

18
SAMTÍÐlN
Ingolfur Davíösson: Ú- rlLi náttúrunnar — //. cfreift
★____________BERSERKJASVEPPUR
VIÐ BJARKALUND
ÞAÐ ÞÓTTI saga til næsta bæjar
haustið 1959, þegar Jochum Eggertsson
kom til Reykjavíkur með berserkjasvepp,
sem hann hafði fundið vestur i Bjarka-
lundi. Þetta er allra fallegasti sveppur,
þ. e. „hatturinn“, sem er skarlatsrauður
með hvítleitum flekkjum. En ætisveppa-
safnarar láta hann alveg í friði, því að
þetta er harla viðsjáll eitursveppur, i
senn illræmdur og frægur. Mun hann
hafa fundizt víðar hér á landi og var ef
til vill nefndur reiðikúla til forna(?). Er-
lendis er hann víða kallaður flugna-
sveppur, sökum notkunar hans sem
flugnaeiturs.
Reynzt hafa í berserkjasveppi ýmis
eiturefni, sum alllik hinu alkunna D.D.
T. Kunna sumar liúsmæður Suðurlanda
þá list að húðfletta og hreinsa berserkja-
svepj) til matar. En þrír óhreinsaðir
sveppir eru taldir banvænir meðalmanni.
Grunur leikur á, að hermenn til forna
hafi stundum neytt herserkjasvepps til
að styrkja bardagahug sinn. Th. Mörner
segir frá því, að í sænsk-norska ófriðn-
um 1814 hafi herdeild ein frá Verma-
landi gengið herserksgang. Grenjuðu her-
mennirnir þá og froðufelldu. Höfðu þeir
étið herserkjasvepp fyrir orrustu. Talið
er, að skömmu eftir árið 1000 hafi her-
serksgangur verið hannaður með lögum
í Noregi. Varla liafa slík lög verið sett,
nema litið hafi verið á berserksganginn
sem eitthvað, er mönnum væri sjálfrátt
og þeir ættu að geta komið i veg fyrir,
ef þeir vildu. Virðist herserksgangurinn
lika hafa rénað mjög eftir þetta. Vinið
varð og smám saman betra og gat lej'si
sveppinn af hólmi.
Korjakkarnir á Kamtsjatka-skaga
þurrkuðu fyrrum berserkjasveppi °£
höfðu þá með sér á fei'ðalögum til þeSS
að geta farið á túr, þegar þá lysli. LýsJ1
M. Enderli athöfninni árið 1922. Hann
sá Korjakkakonu sitja milli manns sins
og félaga hans tyggjandi í óða önn þurrk'
aðan sveppinn, unz úr varð deigkennó
kúla, sem hún skipti og stakk hita upp 1
báða. Þetta var eins og þegar tuggið ei
í krakka fyrrum eða líkt og þegar ungl'
ingar nútímans skiptast á um sömu jóH'
urleðurtugguna! En Korjakkakarlmenn-
irnir vissu, hvað þeir sungu. Berserkjn-
sveppurinn þurrkaður er nefnilega brago'
vondur fyrst í stað og veldur jafnvel °'
gleði. Þessi óþægindi lögðu konurnar a
sig fyrir karlmennina, sem vildu aðeins
njóta skemmtilegri hluta athafnarinnai •
Mennirnir létu síðan tugguna liggía 1
munni sér stundarkorn, líkt og tóbaks
tölu. Smám saman urðu þeir greinileSa
kenndir, tóku að masa og þrasa, hlssJ8
tröllslega, hoppa og dansa. Sáu þá sum
ir þeirra ofsjónir og héklu hrókaræ’ð111
yfir ímynduðum áheyrendum. Nokkia
greip mikið æði. Loks Iinuðust þeir allJl
og féllu í djúpan svefn, en vöknuðu afl
ur með verstu timburmönnum.
Áhrifaefni herserkjasveppsins bera
óskennnd til nýrnanna og lenda í Þva£
inu. Sumir sveppaneytendur hirtu Pa
þess vegna og gættu þess vandlega. Þetta
minnir á atriði í Lokasennu. Hafa binl1
fornu austrænu herkonungar ef til vl