Samtíðin - 01.11.1964, Blaðsíða 16

12
SAMTÍÐIN
Ekki deyja allir hetjudauða í orrustum,
og minnismerki geta orkað mjög mis-
jafnlega á fólk.
MINNISMERKIÐ
f
ÞAÐ STÓÐ í hermannagrafreit á
Verdun-vígstöðvunum í Frakklandi, þar
sem langir og æðisgengnir bardagar voru
háðir í heimsstyrjöldinni 1914—’18. Það
var mjög látlaust, aðeins kross úr hvít-
um marmara, sem á var letrað á þýzku:
Til minningar um Þjóðverja, sem féllu
hér í slríðinu 191b—’18. Hvílið í friði.
Ég rak augun í þetta minnismerki,
þegar ég var að vitja þessara fornu slóða
til að rifja þar upp endurminninguna
um hrollvekjandi atburð frá 1916. Kross-
inn var svo fagur i látleysi sínu, að ég
gekk að honum til að skoða hann í krók
og kring.
Þegar ég var að athuga, hvort ekki
væri nein önnur áletrun á honum en sú,
sem að framan greinir, tók ég eftir
manni, sem sat á heklc skammt frá minn-
ismerkinu og liorfði hugfanginn á það.
Hann var væskilslegur á að líta og virt-
ist mjög dapur á svipinn. Lífið liafði
rist sorgarrúnir í hvern drátt í andliti
hans. Hann húkti þarna á bekknum, graf-
kyrr og fölur og starði á marmarakross-
inn, og það var eins og andlit hans væri
lika úr hvítum marmara. Eina lifsmark-
ið með þessum mannlega steingervingi
var, að hárið á höfði hans bærðist i
haustgolunni.
Þegar ég fór að virða hann nánar fyr-
ir mér, þóttist ég sjá, að hann væri ekki
eldri en ég, ef til vill öllu yngri. Átti ég
að segja sextugur? Gat hugsazt, að hann
liefði bilazt á geðsmunum í stríðinu og
aldrei horið sitt harr eftir það?
Allt i einu var eins og maðurinn vakn-
aði af dvala, og liann fór að virða mig
fyrir sér. Svo opnaði hann munninn og
virtist ætla að segja eitthvað, en orðin
dóu á vörum hans. Þá brosti ég til hans
og sagði:
„Eruð þér Þjóðverji?“
„Þjóð-Þjóðverji, já,“ svaraði hann liik-
andi og fór allur lijá sér, þegar hann
heyrði, að ég var líka Þjóðverji, en herti
síðan upp hugann og mælti:
„Þér hafið ef til vill verið í striðinu og
þjáðst eins og ég?“
Ég gekk til hans, seltist á hekkinn hjá
honum og svaraði brosandi:
„Stundum ef til vill, en ekki svo, að orð
sé á gerandi eftir öll þessi ár.“
„Sem betur fer, líklega elckert saman-
Ijorið við mig,“ anzaði hann hugsi. Svo
leit Iiann á krossinn og hélt áfram: „Það
er 3. se])lemher í dag . .. Ég kem hing-
að alltaf þennan mánaðardag. Ég á hing-
að nefnilega dálítið erindi, skal ég segja
yður.“
Hann leit á mig, og svipur hans vai'
fjarrænn eins og athurðirnir, sem ég
gizkaði á, að hann ætlaði að fara að
segja frá.
„Jæja,“ sagði ég og beið þess, sem koma
skyldi.
„Þér vitið, að hér var harizl ákaft i
heimsstyrjöldinni 1914—’18,“ sagði hann.
„Það er nú likast til, allt árið 1916,“
anzaði ég þurrlega.
„Það eru margir þýzkir hermenn
grafnir hér,“ sagði hann, „en ég, ég slapp
I)éðan ósærður — líkamlega að segja.“
Hann reyndi að sækja i sig veðrið, þvi
að ])að var eins og hann þyrfti að safna
kröftum til þess að geta hafið frásögn
sína.
„Liðsveil min var stödd þarna 3. sept-