Samtíðin - 01.10.1965, Blaðsíða 14

10
SAMTÍÐIN
BAIVDAMAÐUR DAUÐANS
EFTIR GERALD KERSH
ÞESSI saga birlist i fgrsta skipti á [rummálinu (ensku) skömmu fgr-
ir heimsstyrjöldina 1939—'i5, og snöruðum við henni pá á íslenzku án
pess að láta hana á prent. Hún er hatrömm ádeila á eina óhugnanlegustu
tegund efnishyggjunnar, vopnasöluna, sem sjaldan er höfð í hámæli í sam-
bandi við hinar sifelldu striðsfréttir utan úr heiini. Auk pess sem frásögnin
er hnitmiðuð og áhrifamikil, felst i henni viss tegund af spásögn, sem ger-
irpað að verkum, að sagan er jafnvel orðin enn tímabærari nú en 1938.
Það er eins og höfund hennar hafi órað fyrir kjarnorkuvæðingunni, pegar
hann var að skrifa um Hector Sarek, bandamann dauðans, 1938. „Banda-
maður dauðans“ verður framhaldssaga okkar fram á næsta ár.
ENDA ÞÓTT Sarek væri vanur að
liggja á hleri, varð hann að taka á öllu
sínu til að heyra, hvað mennirnir tveir
við næsta borðið voru að ræða um.
Hávaðinn frá götunni var svo mikill:
Hófatraðk, hælaskellir og skrölt í ótal
vagnhjólum.
Sarek gleymdi að totta vindilinn sinn.
Reykurinn fór i augun á honum. Hann
gleymdi jafnvel að depla þeim. Þau
þrútnuðu og mændu gegnum blátt reykj-
arský, fjarræn og sljó — augu járns og
blóðs. Sarek sat grafkyrr. Það var ekki
fyrr en hann lieyrði þessi orð: „Við get-
um aðeins náð völdum með áróðri“, að
lífsmark sást með lionum; þá glotti
hann. Þegar mennirnir höfðu loks slitið
tali sínu og annar þeirra var farinn,
snéri Sarek sér að þeim, sem eftir sat,
og mælti:
„Afsakið, en eruð þér ekki Jósef
Pashenka?"
„Jú.“
„Formaður Verkalýðsflokksins?“
„Já. — Hvað get ég gert fyrir yður?“
„Ég lieiti Sai-ek, Hector Sarek, fulltrúi
SJcyrocket járnvörukompanísins. Þér
hefðuð ástæðu til að halda, að ég væri
mjög ókurteis, en þið töluðuð svo liátt,
að ég gat ekki komizt hjá því að heyra
það, sem þið voruð að segja.“
„Gott og vel, og livað var það?“
„Minn kæri herra Pashenka,“ mælti
Sarek. „Það er aldrei yður liggur á! •••
Svo þér eruð leiðtogi verkalýðsins, mað-
urinn, sem ætlar að hefja stjórnarbylt-
ingu hara með orðum einum, sem hyggst
að ná völdum með eintómum áróðri. Þa
það. Mig minnir ég hafi einhvern tínia
lesið einhvern af hæklingunum yðar.
Þeir voru ákaflega fróðlegir, en þegai'
öllu er á botninn hvolft, voru þeir ekk-
erl annað en orð. Og orð eru sannast að
segja ekki nóg. Ein hyssukúla, kæn
herra ...“. Sarek smellti fingrum, eins
og hann væri að líkja eftir skoti.
„Nú-jæja, og livað er vður á höndum?
„Mig langar einungis til að henda y®"
ur á, að orð eru ekki einhlít. Byssukúlur
tala sterkara móli. Byssukúlur eru það,
sem þér þarfnist.“
Pashenka fór að hlæja. „Ef þér eruð
einn af þessum undirróðursmönnum, Þa
ferst 3’ður starfsemin æði óhönduglega,
sagði hann.
„Nei, nei, nci! Eg er algerlega ópóh-