Fréttablaðið - 10.04.2010, Blaðsíða 34

34 10. apríl 2010 LAUGARDAGUR
Í Hugarafli er unnið eftir svokölluðu batamódeli Daniels Fisher,
en hann er bandarískur læknir sem sjálfur hefur glímt við
geðklofa.
„Batamódelið byggir mikið á því að það sé ekki aðeins ein
leið til bata, ein leið hentar ekki öllum. Það byggir líka á því að
efla sjálfstraustið, vera virkur í samfélaginu og finna sín bjarg-
ráð,“ segir Auður. Hún segir valdeflingu líka koma inn í þetta.
„Hún fléttast inn í batamódelið og byggir á að maður vinni í
bataferlinu á eigin forsendum, hafi valmöguleika, taki ákvarðan-
ir sjálfur og vinni á jafningjagrunni.“
Dr. Daniel Fisher kemur til landsins í næsta mánuði og verður
með opinn fund á vegum Hugarafls hinn 15. maí.
SAMFÉLAGSVERÐLAUN
V
ið vildum breyta nálg-
uninni á geðheilbrigðis-
kerfið í heild. Hafa áhrif
á kerfið, vinna gegn for-
dómum, minna á að hægt
sé að ná bata og vinna
að breyttri sýn almennings á geðheil-
brigði,“ segir Auður Axelsdóttir iðju-
þjálfi, einn stofnenda Hugarafls. Í
Hugarafli starfa saman einstaklingar
sem hafa átt við geðræn vandamál að
stríða, en eru í bata, og fagfólk. Skap-
ast hefur mikil reynsla í félaginu,
dýrmæt reynsla að mati Auðar. „Með
þessu verða líka til fjölbreyttari val-
möguleikar í geðheilbrigðiskerfinu
og með því að miðla reynslunni áfram
sköpum við verðmæti.“
Hópurinn fékk Samfélagsverð-
laun Fréttablaðsins í síðasta mánuði í
flokknum Til atlögu gegn fordómum.
Unnið gegn fordómum
Eitt stærsta verkefni Hugarafls er
geðfræðsla. Geðfræðsluverkefninu er
ætlað að draga úr fordómum gagnvart
geðröskunum í efstu bekkjum grunn-
skóla og framhaldsskólum. Hrann-
ar Jónsson hefur mikið unnið í verk-
efninu og segist finna að það dragi úr
fordómum. „Við erum að gera mikið
fyrir sýnileikann.“ Á síðasta skóla-
ári var farið í á fimmta tug kynninga
í skólum. Tveir félagar úr Hugarafli
fara þá saman inn í bekki og segja frá
sinni reynslu í stutta stund en leggja
svo áherslu á umræður. „Við nýtum
reynslu þeirra sem til þekkja til að
hjálpa krökkunum að skilja og vita
hvert þeir eiga að leita.“
„Margir hér hafa sömu söguna að
segja, og við vitum að það eru mikl-
ir fordómar gagnvart geðsjúkdóm-
um og þeim sem eiga við þá að stríða.
Þess vegna höfum við áhuga á því að
koma þessu fram í dagsljósið, tala um
hlutina,“ segir Hrannar. „Margir, til
dæmis ég, voru í mörg ár að veltast
einhvers staðar og sættu sig ekki
almennilega við að fá þann stimpil á
sig að vera með geðröskun. Fólk forð-
ast oft í mörg ár að gera eitthvað í
málunum.“ Sigrún Viggósdóttir tekur
undir þetta. „Maður þarf fyrst að
læknast af fordómum gagnvart sjálf-
um sér. Þegar þú ert með fordóma
sjálfur getur þú ekki ætlast til þess að
aðrir séu fordómalausir.“
Hugsjónir og fræðsla
Hugaraflshópurinn hittist á fundum
tvisvar í viku og á þeim eru ákvarð-
anir teknar um það hvaða verkefni og
áherslur eru í gangi hverju sinni, og
hver sinnir hvaða hlutverki. „Þannig
að þetta er hugsjónahópur en líka sam-
starfshópur notenda og fagfólks. Við
vinnum í samstarfi við geðheilsumið-
stöðina Geðheilsa eftirfylgd. Hingað
leitar fólk á eigin forsendum,“ segir
Auður. Hún segir mikilvægt að fólk
hafi hlutverk og geti tilheyrt hópi.
Í Hugarafli eru ýmsir afþreying-
arhópar, til dæmis gönguhópur, tóm-
stundahópur og menningarhópur. Þá
vinnur hópur að útgáfu bæklinga og
fræðsluefnis auk þess sem hópur er
starfræktur fyrir aðstandendur. „Í
tilveruhópi og batahorni gefst tæki-
færi til að ræða viðhorf og tilfinning-
ar sem er nauðsynlegur liður í bata-
ferli,“ segir hún. Sérstakur hópur er
starfræktur fyrir ungt fólk, Unghugar,
og að sögn Auðar stækkar hann jafnt
og þétt. „Við viljum gjarnan reyna
að grípa fólk sem fyrst og veita þann
stuðning sem hægt er til að fólk geti
haldið áfram.“
Félagið hefur einnig haldið nám-
skeið og ráðstefnur auk þess sem farið
hefur verið í kynningar á geðdeildir.
Þá er sérstakt samherjaverkefni starf-
rækt, þar sem einstaklingar sem eru
lengra komnir í bataferlinu ræða við
þá sem styttra eru komnir.
Hafa áhrif á eigin bata
„Við lítum á geðsjúkdóma sem eitt-
hvað flókið – marga samverkandi
þætti,“ segir Hrannar. „Þetta er ekki
bara líffræðilegt, heldur einnig vegna
þess að við verðum fyrir áföllum eða
missi, til dæmis. Við missum tíma-
bundið tök á lífinu en getum náð vald-
inu aftur,“ bætir Auður við. Batamód-
elið sem unnið er eftir í Hugarafli
byggir meðal annars á þessu. „Það,
að við höfum ýmislegt að segja um
okkur og okkar bata. Þetta er undir
okkur sjálfum komið. Það er ekki ein-
hver heilbrigðisstétt sem á að mata
okkur á öllu,“ segir Marteinn Jakobs-
son, sem mætir í Hugarafl á hverjum
degi. Hann segir það hafa gert mikið
fyrir sig, og undir það taka fleiri.
„Ég veit bara að eftir að ég fór að
koma hingað reglulega hefur batinn
minn farið upp á við. Ég segi alltaf
að það er rosalega gott að koma hing-
að þegar manni líður vel, en þetta er
eini staðurinn sem maður vill koma á
þegar manni líður illa. Mér finnst það
segja rosalega mikið,“ segir Adda Sig-
urjónsdóttir.
„Hér er mjög góður andi og við
notum sömu hugmyndafræðina í öllu,
valdeflinguna og batamódelið. Við
eflum trúna á því að það sé hægt að
ná bata, og á vonina. Þetta er fyrst og
fremst spurning um vonina, og það að
maður geti sjálfur verið áhrifavald-
ur.“
Læknast af eigin fordómum
Í Hugarafli starfar fagfólk með fólki sem hefur átt við geðræn vandamál að stríða. Þar er
unnið á jafningjagrundvelli og áhersla lögð á að breyta sýn almennings á geðheilbrigði og
vinna gegn fordómum. Auður Axelsdóttir iðjuþjálfi er einn stofnenda Hugarafls og fór hún
fyrir hópi fólks sem í sameiningu fræddi Þórunni Elísabetu Bogadóttur um starfsemina.
Í HUGARAFLI Auður Axelsdóttir, Marteinn Jakobsson, Helga og Baldvin, Hrannar Jónsson, Sigrún Viggósdóttir og Adda Sigurjónsdóttir starfa öll í Hugarafli.
AUÐUR AXELSDÓTTIR „Þetta er hugsjónahópur en líka samstarfshóp-
ur notenda og fagfólks,” segir Auður um Hugarafl.
Hugarafl hlaut á dögunum Samfélagsverðlaun Fréttablaðsins í
flokknum Til atlögu gegn fordómum.
Verðlaunin voru veitt við hátíðlega athöfn í Þjóðmenningar-
húsinu 19. mars síðastliðinn. Þar tók Hugaraflsfólk við verðlaun-
unum úr hendi Ólafs Ragnars Grímssonar, forseta Íslands.
Markmið Samfélagsverðlauna Fréttablaðsins er að vekja
athygli á broti af því kærleiksríka starfi sem unnið er víða í
íslensku samfélagi.
Hlutu Samfélagsverðlaun Fréttablaðsins
Batamódelið og Daniel Fisher