Fréttablaðið - 11.06.2010, Blaðsíða 18

18 11. júní 2010 FÖSTUDAGUR
Nú er fólk vonandi búið að átta sig á hvað úrslit sveitar-
stjórnakosninganna segja. Fleiri
sátu heima á kjördag en setið hafa
æðilengi áður. Gömlu flokkarnir
voru rassskelltir heldur hart en þó
munu flumbrur þeirra mismiklar.
Forystumenn þeirra bera sig allir
vel og ættu því að hafa hugrekki til
að endurskoða tilvist sína og sækja
fram með nýjum hætti. Framboð-
in sem höfðu „alls konar“ stefnu
komu vel út og hafa náð sterkri
stöðu svo að næsta verkefni fjór-
flokkanna virðist vera að laga sig
að nýju framboðunum. Við lifum
tíma gerjunar og vonandi endur-
nýjunar. Hin mikla reiði, hneyksl-
un og vantrú á stjórnmálamönn-
um sem ríkt hefur í samfélaginu
fékk nokkra útrás í þessum
kosningum.
En öll læknisverk eru eftir og
almenningur mun ekki sætta sig
við annað en rækilega verði tekið
til hvarvetna í þjóðfélaginu. Það
mun taka langan tíma. Fólk vill
heiðarleika, hreinskiptni, ábyrgð,
orðheldni og ferska hugsun sem
skoðar mál án flokksgleraugna.
Umræða um málefni samfélags-
ins þarf að verða almenn, virkja
þarf þann áhuga sem vaknað
hefur og áður lá í láginni. Marg-
ir eru eflaust vantrúaðir á allt tal
um stjórnmál og bólusettir til ein-
hvers tíma. Sú inngjöf getur hætt
að virka verði umræða ekki öll í
höndum stjórnmálamanna. Gera
verður ráð fyrir miklum mála-
ferlum gegn hugsanlegum söku-
dólgum vegna bankahrunsins.
Fundir um ákveðin efni sem fram
koma í sakarannsókn ættu að taka
mein þjóðfélagsins til athugunar
og benda á hvað þurfi að lækna og
koma í staðinn. Sakarefnin blasa
við í öllu fjármálakerfinu og víða
í stjórnkerfi.
Hrunveturinn 2008-9 var nokk-
uð rætt að setja bæri lýðveld-
inu nýja stjórnarskrá. Þetta var
ósk almennings um nýtt upphaf,
nýjan grundvöll fyrir þjóðina til
að standa á. Til þess ætti að halda
stjórnlagaþing sem yrði sjálf-
stætt þing, kosið til þess í almenn-
um kosningum óháðum Alþingi
og sem semdi nýja stjórnarskrá
sem atkvæði yrðu síðan greidd
um í almennum kosningum. Þetta
þing setti sér starfsreglur og tæki
allt til endurmats sem í stjórnar-
skránni er og bætti við efnisbálk-
um sem þar vantar. Nú er strax
búið slíta fjaðrir af þessum fugli
þar sem Alþingi hefur tekið sér
óeðlilegan íhlutunarrétt með því
að svipta það löggjafarvaldi og þá
verður það líkt og ráðgjafarþing.
Þannig er það í frumvarpinu sem
nú er rætt á þingi og virðist hinn
svokallaði „fjórflokkur“ ekkert til-
lit ætla að taka til óska almennings
sem segir okkur að hann hafi ekki
lært að endurmeta sig af hruninu,
rannsóknarskýrslu Alþingis né af
kosningunum. Auk þess er bent á í
frumvarpinu hvað stjórnlagaþing-
ið eigi einkum að fjalla um líkt og
því sé ekki treyst til að setja sér
verkefnaskrá.
Þjóðfélag okkar er fámennt og
við verðum að skilja það. Það verð-
ur ekki stórveldi á neinu sviði. En
hér er hægt að stunda mannrækt
sem gæti gefið margt af sér. Við
þurfum að læra upp á nýtt hvað er
að ræða um mál og leggja niður
þann ósið að gera upphrópanir að
kjarna umræðu. Hugsa um hvað er
að athuga mál frá ýmsum hliðum,
meta þau frá sjónarhóli þeirra sem
eru annarrar skoðunar og skjóta
okkur ekki undan ábyrgð. Hefja
ætti til vegs uppeldi í stjórnmálum
sem byggt verði á þjálfun í með-
ferð hugtaka, hugmynda og orð-
ræðu sem gefur af sér nýtt siðferði
á þessu sviði. Stjórnmálaflokkarn-
ir verða að setja sér siðareglur og
ættu ekki að þrífast án þeirra. Þeir
bera mikla ábyrgð á því hvernig
komið er fyrir þjóðinni og undar-
legt er að heyra af ríkisstjórn þar
sem ráðherrar vita ekki hvað aðrir
þar í bæ ræða um og kæra sig jafn-
vel ekki um að vita það. Það bend-
ir til að fundir ríkisstjórnar séu
ómarkvissir og þar sé oft geðþótta-
stjórnun að verki. Það er líkt og
það hljómi sem einkunnarorð um
þær hrellingar sem dunið hafi yfir
Íslendinga á síðustu árum.
Hvað tekur við?
Hugmyndir félagsmálaráðherra um að frysta laun ríkisstarfs-
manna og lífeyri aldraðra og öryrkja
hafa vakið hörð viðbrögð. Samtök
ríkisstarfsmanna hafa mótmælt
ráðagerðum ráðherrans og sam-
tök aldraðra og öryrkja hafa einn-
ig brugðist hart gegn hugmyndum
ráðherra.
Félagsmálaráðherra hefur ekki
aðeins verið með hugmyndir um að
frysta lífeyri aldraðra og öryrkja
heldur hefur hann einnig verið með
ráðgerðir um að skera lífeyri þess-
ara hópa niður. Honum dugar sem
sagt ekki að hafa ráðist gegn kjörum
lífeyrisþega 1. júlí á sl. ári. Hann vill
enn höggva í sama knérunn. Ríkis-
stjórnin ætlaði að koma hér á nor-
rænu velferðarsamfélagi. Félags-
málaráðherrann á að hafa forgöngu
um að efla almannatryggingar og
önnur velferðarmál til þess að við
stöndum jafnfætis frændum okkar
á hinum Norðurlöndunum á þessu
sviði. En ráðherrann gerir ráðstaf-
anir, sem ganga í þveröfuga átt.
Við erum að fjarlægjast norræna
velferðarsamfélagið.
Skiptir ekki sköpum
Hvers vegna er svona brýnt að skera
niður kjör aldraðra og öryrkja.
Skiptir það sköpum fyrir jafnvægi í
ríkisbúskapnum að kjör lífeyrisþega
séu skert? Ég held ekki. Í fyrra voru
kjör lífeyrisþega skert um 4 millj-
arða. Ég fullyrði, að það skipti engu
máli í baráttunni við hallann í ríkis-
búskapnum.
Ég tel, að lífeyrir aldraðra og
öryrkja eigi að vera undanskilinn
niðurskurði. Kjör lífeyrisþega eru
það slæm að þau þola enga skerð-
ingu. Það er ekki verið að lækka
laun í þjóðfélaginu. Þvert á móti
hafa laun verið að hækka. Sl. rúma
12 mánuði voru laun verkafólks
með laun undir 220 þús, á mánuði
hækkuð um 23 þús. á mánuði eða
um 16%. Kaup ríkisstarfsmanna
hækkaði jafnmikið í krónutölu,
þ.e. hjá þeim sem voru með laun
undir 180 - 220 þús. á mánuði. Líf-
eyrir aldraðra og öryrkja er ígildi
launa. Lengst af hefur lífeyrir
hækkað í samræmi við hækkan-
ir launa. Þannig var það eftir gerð
kjarasamninga 2003 og 2006. Líf-
eyrir hækkaði þá nákvæmlega
jafnmikið og nam hækkun launa.
Við gerð kjarasamninga 1. febrú-
ar 2008 hækkuðu laun um 16%
við undirritun samninga en lífeyr-
ir aldraðra hækkaði þá aðeins um
7,4%. Aldraðir fengu síðan frekari
hækkun í september á sama ári.
En það er alveg nýtt í sögunni, að
þegar laun hækka hjá verkafólki
og ríkisstarfsmönnum hækki líf-
eyrir ekkert. Og ekki nóg með það
þá sé lífeyrir aldraðra lækkaður og
félagsmálaráðherrann vilji lækka
lífeyrinn enn meira.
Vantar 140 þús. á mánuði
Lífeyrir aldraðra einhleypinga, sem
aðeins hafa tekjur frá almanna-
tryggingum, er aðeins 157 þús. kr.
á mánuði eftir skatt. Ef eldri borg-
arinn er í sambúð lækkar lífeyrir
hans í 140 þús. á mánuði eftir skatt.
Það lifir enginn mannsæmandi lífi
af þetta lágum launum. Þetta er
tæplega nóg fyrir mat og húsnæði.
Það verða margir eldri borgarar að
greiða 100-120 þús á mánuði í leigu
eða húsnæðiskostnað. Þá er lítið
eftir fyrir öðru. Það er ekkert unnt
að veita sér af þetta lágum lífeyri.
Eldri borgarar vilja geta keypt
ódýrar gjafir handa barnabörnum
sínum. Það er ekki unnt af þetta
lágum lífeyri. Ríkið heldur kjörum
aldraðra og öryrkja svo mjög niðri,
að það er til skammar. Hagstofan
kannar neysluútgjöld fjölskyldna í
landinu. Síðast var niðurstaða slíkr-
ar könnunar birt í desember sl. Sam-
kvæmt henni nema meðaltalsneyslu-
útgjöld einhleypra einstaklinga 297
þús. á mánuði. Engir skattar eru
innifaldir í þessari tölu, hvorki
tekjuskattar né fasteignagjöld. Það
vantar því 140 þús. kr. á mánuði upp
á, að lífeyrir aldraðra einhleypinga
dugi fyrir þessum útgjöldum. Ýmsir
liðir í neyslukönnun Hagstofunnar
eru vantaldir að því er aldraða varð-
ar. Það á t.d. við um lyfjakostnað og
lækniskostnað. Kostnaður aldraðra
vegna þessara liða er mikið meiri en
nemur meðaltalinu í neyslukönnun
Hagstofunnar.
Frysting launa dauðadæmd
Það á ekki að koma til greina að
skerða kjör lífeyrisþega á meðan
ekki er verið að lækka kaup launa-
fólks. Ég á ekki von á því að stjórn-
völd muni grípa til þess að lækka
almenn laun verkafólks og ríkis-
starfsmanna með lögum. En það
hafa þau gert gagnvart lífeyris-
þegum. Viðbrögð við hugmynd-
um um frystingu launa ríkisstarfs-
manna leiða í ljós, að ekki þýðir að
reyna lækkun almennra launa rík-
isstarfsmanna. Og sennilega verð-
ur félagsmálaráðherra að falla frá
hugmyndum sínum um frystingu
launa ríkisstarfsmanna miðað við
þá miklu andstöðu sem hugmyndir
hans sæta. Ef til vill lætur hann sér
þá duga að lækka lífeyri aldraðra og
öryrkja á ný!
Ekki skera niður lífeyri
Í aprílmánuði 2009 var stofnuð deild allra meistarafélaga sem
aðild eiga að Samtökum iðnaðarins.
Deild þessi hlaut nafnið Meistara-
deild Samtaka iðnaðarins (MSI).
Meðal stefnumála MSI var að koma
á ábyrgðarsjóði iðnmeistara sem
nú er orðinn að veruleika.
Hvað er ábyrgðarsjóður
iðnmeistara?
Með tilkomu ábyrgðarsjóðsins auk-
ast kröfur á þá iðnmeistara sem að
honum standa varðandi verk og
verkskil. Að sama skapi eykst rétt-
ur og öryggi neytenda svo fram-
arlega sem viðskipti eiga sér stað
við aðildarfélaga MSI. Telji verk-
kaupi að sú þjónusta sem samið var
um í upphafi verks sé ekki viðun-
andi, getur hann skotið máli sínu til
úrskurðarnefndar Meistaradeild-
arinnar en þar eiga meðal annars
sæti fulltrúar frá Húseigendafélag-
inu og Neytendasamtökunum.
Skilyrði fyrir því að verkkaupi
geti skotið máli sínu til úrskurð-
arnefndar MSI er að skriflegur
verksamningur hafi verið gerður
milli málsaðila og falli úrskurður
verkkaupa í vil fær hann bætur úr
ábyrgðarsjóðnum.
Einungis einstaklingar og
húsfélög eiga þess kost að njóta
bóta úr ábyrgðarsjóðnum. Ekki fást
bætur úr sjóðnum ef greiðslur fást
úr öðrum tryggingum, s.s. bygging-
arstjóratryggingu eða verktrygg-
ingu.
Þá fjallar úrskurðarnefnd
ábyrgðarsjóðs MSI ekki um mál
þar sem samningsupphæðin er
undir 100 þúsund krónum og yfir
25 milljónir; báðar upphæðir inni-
fela virðisaukaskatt.
Hverjir standa að
ábyrgðarsjóði MSI?
Meistarafélög iðnmeistara í SI
standa að sjóðnum. Þessi félög eru:
• Meistarafélag iðnaðarmanna í
Hafnarfirði
• Málarameistarafélagið
• Meistarafélag Suðurlands
• Meistarafélaga byggingamanna
á Norðurlandi
• Félag blikksmiðjueigenda
• Félag skrúðgarðyrkjumeistara
Innan raða þessara félaga starfa
um 500 iðnmeistarar og nær starf-
semi þeirra yfir alla verkþætti í
mannvirkjagerð.
Nánar má kynna sér ábyrgðar-
sjóð MSI á heimasíðu Samtaka iðn-
aðarins, www.si.is.
Lesandi góður, ef þú hyggur á
framkvæmdir, stórar sem smáar,
er ljóst að það felst mikil trygging í
að velja sér iðnmeistara sem er aðili
að ábyrgðarsjóði MSI. Því hvet ég
þig til að kynna þér málið áður en
lengra er haldið og spyrja: Hver
er meistari minn og hver ábyrgist
verkin hans?
Hver ábyrgist þinn
iðnaðarmeistara?
Kjör aldraðra
Björgvin
Guðmundsson
fulltrúi í launanefnd
Landssambands eldri
borgara
Samfélagsmál
Haukur
Sigurðsson
sagnfræðingur
Iðnaðarmál
Ágúst
Pétusson
formaður Meistarafélags
iðnaðarmanna í
Hafnarfirði – MIH
Fullt af fl o um vörum á glæsidögum
dagana 10. 11. og 12. júní
Komdu og gerðu góð kaup.
Bohemia Kristall ehf.
ÚRA OG SKARTGRIPAVERSLUNIN HEIDE
– bær í borginni