Fréttablaðið - 07.08.2010, Blaðsíða 12

12 7. ágúst 2010 LAUGARDAGUR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
greinar@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Flokksstjórn Samfylkingar-innar samþykkti á dögun-um ályktun um stöðu ráð-herra á Alþingi. Þar voru
ráðherrum flokksins gefin fyrir-
mæli um að kalla inn varaþingmenn
meðan þeir gegna ráðherraembætti.
Í raun er verið að tala um viðbótar-
þingmenn.
Í ályktuninni var mælst til þess að
þetta skref yrði stigið hið bráðasta.
Mjög orkar tvímælis hvort þessi
ályktun samrýmist stjórnarskránni.
Allir ráðherrar Samfylkingarinnar
utan einn sögðust þó ætla að fara
eftir henni. Enginn þeirra hefur
þó gert það. Það athafnaleysi hefur
ekki verið útskýrt og enginn um það
spurt.
Siv Friðleifsdóttir alþingismaður
hefur á mörgum þingum flutt til-
lögur um breyt-
ingar á stjórnar-
skránni þar sem
ráð er fyrir því
gert að ráðherr-
ar kalli inn við-
bótarþingmenn.
Vilji menn stíga
þetta skref er
þetta rétt máls-
meðferð.
Tvenns konar
rök eru færð fyrir þessari breyttu
skipan: Í fyrsta lagi að styrkja
Alþingi. Í öðru lagi að skerpa á
aðskilnaði framkvæmdarvalds og
löggjafarvalds. Áður en hrapað
er að niðurstöðu er þó að ýmsu að
hyggja.
Þingræðisreglan sem hér hefur
gilt í rétt rúmlega hundrað ár felur
í sér að Alþingi ræður ekki aðeins
öllu um löggjafarmál heldur einnig
hinu hverjir fara með æðstu stjórn
framkvæmdarvaldsins. Styrkur
Alþingis getur því ekki verið meiri.
Við fullan aðskilnað veikist Alþingi
þar af leiðandi með því að fram-
kvæmdarvaldið sækir þá umboð
sitt beint til fólksins.
Þegar talað er um veikleika
Alþingis nú um stundir er fyrst
og fremst verið að skírskota til
þess að minni hluti þess á hverjum
tíma hefur of veika stöðu gagnvart
stjórnarmeirihlutanum. Það eru þau
innbyrðis valdahlutföll sem þarf að
breyta ætli menn að efla aðhalds-
hlutverk Alþingis.
Tillöguflutning Sivjar Friðleifs-
dóttur og Samfylkingarinnar þarf
að skoða í þessu ljósi.
SPOTTIÐ
ÞORSTEINN
PÁLSSON
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
SKOÐUN
Steinunn
Stefánsdóttir
steinunn@frettabladid.is
Seta ráðherra á Alþingi
Þegar betur er að gáð kemur í ljós að tillögurnar stefna í þveröfuga átt við mark-miðið. Í reynd þýðir þetta
það eitt að stjórnarflokkar fá tólf
þingmenn til viðbótar til þátttöku
í umræðum og nefndarstörfum.
Stjórnarmeirihlutinn fær þannig
sterkari stöðu á þinginu og hlut-
fallslegur styrkur stjórnarand-
stöðunnar í málflutningi veikist
að sama skapi.
Þingræðisreglan sem felur það
í sér að meirihluti Alþingis ræður
hverjir fara með framkvæmda-
valdið stendur óbreytt. Ráðherr-
arnir sitja áfram á þingi og hafa
þar málfrelsi. Þeir verða eftir
sem áður pólitískir leiðtogar bæði
á Alþingi og í ríkisstjórn enda er
það eðli þingræðisreglunnar. Það
er því beinlínis rangt að í þessu
felist einhvers konar aðskilnað-
ur þessara valdþátta og enn síður
að hann sé skerptur með þessu
móti.
Ráðherrarnir sleppa hins vegar
við að mæta í atkvæðagreiðslur.
Þeir sem til þekkja vita að veru-
legt hagræði getur falist í því
fyrir þá. Þessi regla er sérstak-
lega hentug fyrir litla ríkisstjórn-
arflokka sem tilnefna fjölda ráð-
herra langt umfram það sem
þingstyrkur þeirra segir til um
og geta því ekki mannað þing-
nefndir.
Höfuðgalli við þessa tillögu er
sem sagt sá að hlutfallslegt vægi
stjórnarandstöðunnar í umræðum
minnkar í sama mæli sem ríkis-
stjórnarliðið styrkist. Með öðrum
orðum: Það sem hefst upp úr krafs-
inu er veikari staða minnihlutans
á Alþingi til að gegna aðhaldshlut-
verki gagnvart stjórnarmeirihlut-
anum. Þingræðisreglan stendur
óhögguð eftir sem áður.
Styrkir stjórnarmeirihlutann
Stundum er til þess vitnað að þessi regla er í norsku stjórnarskránni. Þegar konungur var einráður
um skipan ráðherra þar í landi
máttu þeir ekki sitja á þingi. Við
innleiðingu þingræðisreglunnar
fengu ráðherrar valdir af þing-
inu að halda þessari stöðu og auk-
heldur rétt til að kalla á viðbótar-
þingmenn. Það var ekki gert til að
efla aðhald stjórnarandstöðunnar.
Þvert á móti.
Þetta ákvæði í norsku stjórn-
arskránni er því merki um leif-
ar frá stjórnskipulagi sem horfið
var frá fyrir meir en öld. Satt best
að segja er fremur þörf á að eyða
ruglingi milli ólíkra stjórnkerfa en
auka á hann.
Margar leiðir eru til að styrkja
stöðu stjórnarandstöðunnar á
Alþingi innan þingræðisreglunnar.
Það má gera með því að sameina
embætti forseta Íslands og for-
seta Alþingis. Löggjafarsamkom-
an fengi þá stjórnanda sem kjör-
inn væri sjálfstætt og væri óháður
stjórnarmeirihlutanum. Hann ætti
síðan að undirrita lög án aðkomu
ráðherra.
Þá má færa tilteknum minni-
hluta þingmanna vald til að skjóta
frumvörpum til þjóðaratkvæða-
greiðslu. Enn fremur má gera
nefndir þingsins virkari í aðhalds-
hlutverkinu.
Raunverulegur aðskilnaður lög-
gjafarvalds og framkvæmdarvalds
er alveg gilt umræðuefni en er allt
annar handleggur.
Niðurstaðan er þessi: Engin þörf
er á að styrkja stöðu stjórnarmeiri-
hlutans eins og tillögur Samfylk-
ingarinnar og Sivjar Friðleifsdótt-
ur leiða til. Valið er um að bæta
stöðu minnihlutans eða afnema
þingræðisregluna.
Tveir kostir
ÖRFÁAR SÝNINGAR Í ÞJÓÐLEIKHÚSINU
FYRSTA SÝNING 27. ÁGÚST!
HAMSKIPTI
VESTURPORTS
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ
MIÐASALA HEFST 16. ÁGÚST
Viðskiptavinir Nova fá 1000 kr. afslátt á fyrstu 5 sýningarnar
leikhusid.is, midi.is, sími miðasölu 551 1200
Í
dag er mannréttindum fagnað í Gleðigöngu sem er þjóðhátíð
samkynhneigðra og raunar þjóðhátíð allra Íslendinga. Það
er enda ástæða til að fagna fjöldamörgum sigrum, stórum og
smáum, á leiðinni til fullra mannréttinda samkynhneigðra.
Að þessu sinni er sérstök ástæða til að fagna nýju hjúskap-
arlögunum sem tóku gildi í sumar. Með þeim má segja að nánast
öll vígi séu unnin í réttindalegum skilningi.
Sigrar í réttindalegum og lagalegum skilningi eru þó ekki nóg.
Um það vitnar staða kvenna, sem
þó er helmingur mannkyns. Enn
er nefnilega langt í að raunveru-
legu jafnrétti kynjanna verði náð
þrátt fyrir að í lögum sé ekki
lengur að finna mismunun eftir
kynferði.
Í Gleðigöngunni fagna sam-
kynhneigðir og þorri þjóðarinn-
ar ekki síst þeim huglæga sigri
sem unnist hefur á ótrúlega skömmum tíma, hugarfarsbyltingu
sem skilað hefur því að það er ekki lengur feimnismál að vera
samkynhneigður. Ungt fólk þarf ekki lengur að óttast það að koma
út úr skápnum, vera uggandi yfir því hvernig fjölskylda og vinir
bregðast við.
Ungur samkynhneigður fótboltamaður, Steindór Sigurjónsson
frá Hornafirði, lýsti þessu vel í viðtali við Fréttablaðið um síðustu
helgi. Spurður um viðbrögð félaga sinna í boltanum við því þegar
hann kom út úr skápnum fyrir tæpu ári segir hann að fyrirfram
hafi hann ekki vitað við hverju hann ætti að búast: „En það breytt-
ist ekki neitt. Allir hér í kring hafa tekið þessu mjög vel, enda
breyttist ekkert í mínu fari við að koma út úr skápnum.“
Þessi lýsing unga mannsins segir mikla sögu um hugarfarsbylt-
inguna. Þorra Íslendinga er nefnilega orðið sléttsama um kyn-
hneigð fólks, ekki skeytingarlaust með neikvæðum hætti heldur
á þann hátt að það hefur meiri áhuga á öðrum þáttum í lífi fólks
en því hvort það kýs að lifa með og elska fólk af gagnstæðu eða
sama kyni.
Þannig þurfti erlenda fjölmiðla sem slógu því upp að á Íslandi
væri kominn samkynhneigður forsætisráðherra til þess að við átt-
uðum okkur á þeim tímamótum. Hér var bara verið að fagna því að
kona hefði tekið við embættinu enda kærkomin tímamót.
Borgarstjórinn í Reykjavík, Jón Gnarr, braut einnig blað á
fimmtudagskvöld þegar hann kom fram í draggi við setningu Hins-
egin daga. Hvar annars staðar ætli slíkt myndi gerast? Framtak
borgarstjórans var ekki bara glæsilegt heldur stórskemmtilegt
líka.
Gleðigangan í dag er óður til lífsins og einnig fögnuður yfir
fengnum mannréttindum undangenginna ára, bæði formlegum og
huglægum. Á Hinsegin dögum og í Gleðigöngu fögnum við fjölda-
mörgum sigrum sem unnist hafa. Þannig vekur Gleðigangan einn-
ig von og fyrirheit um sigra í mannréttindamálum sem ekki eru
unnir enn en eiga eftir að vinnast í framtíðinni.
Gleðigangan er óður til gleði og mannréttinda.
Huglæga bylting-
in mest um verð