Fréttablaðið - 07.08.2010, Qupperneq 66

38 7. ágúst 2010 LAUGARDAGUR
BAKÞANKAR
Davíðs Þórs
Jónssonar
■ Pondus Eftir Frode Øverli
■ Gelgjan Eftir Jerry Scott & Jim Borgman
■ Handan við hornið Eftir Tony Lopes
■ Barnalán Eftir Jerry Scott & Rick Kirkman
Það er ekkert
klósett inni
í þessum
heldur!
Heyrðu, vina!
Sendirðu
kallinum einn
kaldan?
Ekkert
mál, sæti!
Hvað ertu
eiginlega búinn
að fá á þig
mörg í sumar?
211!
Vörnin
er búin
að vera
sorgleg!
Mikið verð ég glöð þegar
þú færð bílpróf.
Ef ég
tek þá
bílprófið.
„EF“??
Ökutímar... próf...
bækur...
Þú ert
að tala
um mikla
skuld-
bindingu
hérna.
Ég er að
tala um fríið
mitt!
Svona. Þetta ætti að
haldast á í einhvern tíma.
Þetta
lítur vel
út!
Hey!
mamma
er komin
heim!
skellur
Bíddu! kannski ættum
við að halda þessu...
Mamma!
bleiurnar kláruð-
ust
þannig að ég
og pabbi
bjuggum til
rosa flotta
bleiu úr dóti sem
við
fundum!
...Leyndu.
Of seint. Ég kom
með myndavélina.
Í síðasta pistli fjallaði ég lítillega um norð-lensku hljóðvilluna og mikilvægi þess að
sporna við henni. Ég staldraði einkum við
annað megineinkenni hennar, röddun nef-
og hliðarhljóða á undan fráblásnum lok-
hljóðum í orðum eins og „stúlka“, „pumpa“
og „fantur“ og útskýrði af hverju hún væri
röng. Nú ætla ég að taka hitt megineinkenn-
ið fyrir, óeðlilegan stafsetningarframburð
fráblásinna lokhljóða sem standa á milli
tveggja sérhljóða í orðum eins og „poki“,
„bátur“ og „pípa“.
ÞESSI framburður er gjarnan réttlætur
með því að svona séu orðin skrifuð. Þá er
gengið út frá því að stafsetning orða ráði
öllu um framburð þeirra. Þetta er regin-
firra. Hljóðfræði tungunnar vegur auð-
vitað mun þyngra. Um þetta bera orð eins
og „tafla“ og „negldi“ vitni. Jafnvel þeir
sem af mestu offorsi spýta út úr sér p, t og
k bera þau ekki fram eins og þau eru staf-
sett.
ÞAÐ er algild framburðarregla
í íslensku að sérhljóð sem
ramma af samhljóða veikja
framburð þeirra. Þannig ber
enginn orðið „afi“ fram eins
og það er stafsett, sérhljóðin
veikja f svo það er borið fram
eins og v. Þetta veldur engum
misskilningi, þrátt fyrir allar stafsetning-
arreglur. Enginn ruglar saman orðunum
„pabbi“ og „pappi“, ekki einu sinni „pappi“
og „papi“. Lengd sérhljóðanna ræður úrslit-
um, ekki áherslan á samhljóðið. Enginn ber
orðið „hagi“ fram með lokhljóði, eins og
eðlilegt er að bera fram orðið „haki“. Sér-
hljóðin, sitt hvorum megin við g, gera það
að önghljóði. Væri rétt að bera fram orðið
„poki“ með norðlenskri áherslu á k hlyti því
einnig að vera rétt að bera fram f í „afi“.
ÞANNIG stenst norðlenska hljóðvillan ekki
sín eigin rök, fyrir utan hið augljósa lýti
sem að því er að skyrpa út úr sér málhljóð-
unum af slíkum þrótti að opinn eldur flökt-
ir í námunda og hárið blaktir á viðmæl-
andanum. Þess vegna ber okkur að efla til
almennrar vitundarvakningar og skera upp
herör gegn þessari úrkynjun tungumáls-
ins. Byrja mætti á því að ráða ekki fólk,
sem svona talar, til starfa á ljósvakamiðlum
– enda um alvarlegan talgalla að ræða.
RÉTTUR framburður er stundum kall-
aður „latmælgi“ af fólki sem ræður ekki
við hann. Þetta er algert rangnefni. Fólk
brennir ekki hitaeiningum með hljóðfræði-
legum þjösnaskap. Komi leti málinu við er
hún andleg og í því fólgin að nenna ekki að
temja sér sáraeinfaldar, algildar framburð-
arreglur.
Norðlenska hljóðvillan II
HRAÐVIRKAR
LIPRAR
STERKBYGGÐAR
Fartölvur frá
99.900 kr.
Borgartúni 37 Kaupangi, Akureyri www.netverslun.is