Fréttablaðið - 13.08.2010, Síða 18

18 13. ágúst 2010 FÖSTUDAGUR
Einu sinni, ekki svo alls fyrir löngu, var til bær á Suður-
nesjum sem hét Keflavík. Þetta
var fremur rólegur bær sem
byggði afkomu sína að miklu leyti
á bandarískum her sem var stað-
settur fyrir ofan bæinn, á hinni
mannskæðu Miðnesheiði. Hin
meginatvinnugreinin, sem setti
mikinn svip á litla bæinn, var
útgerð, rekin af miklum myndar-
brag af útvegsbændum sem héldu
vel utan um rekstur sinn og mann-
skap allan. Bæjarbragurinn varð
eðlilega fyrir miklum áhrifum af
veru herstöðvarinnar sem brauð-
fæddi stóran hluta bæjarbúa og ef
fiskurinn brást mátti alltaf eiga
von á því að fá vinnu á „Vellinum“.
Ekki voru þó allir sáttir við veru
hans en látum það nú liggja á milli
hluta í þessari frásögn. Ef litið er
til þess hvernig uppbygging var á
þessum tíma, út frá landbrots– og
uppbyggingarsjónarmiði, þá var
malarnám úr Stapafelli mikið, svo
mikið að mörgum þótti nóg um,
enda vil ég fremur kalla það Fell-
ið hálfa, því það ber þess merki að
hafa orðið fyrir miklum ágangi,
sérlega á uppbyggingarárum flug-
vallarins.
Árið 1994 varð sameining sveit-
arfélaga á svæðinu og Keflavík
sameinaðist Njarðvík og Höfnum,
sem áður fyrr gekk stundum undir
nafninu Hollywood. Á þeim tíma
var Ellert Eiríksson bæjarstjóri
þessa stóra sveitarfélags. Það tók
eðlilega smá tíma að aðlaga þessi
þrjú sveitarfélög hvert að öðru og
er það ferli sennilega enn í fullum
gangi. Uppbygging var nokkur en
mikið var þó kvartað yfir því að
ekki fengjust nægilega marg-
ar byggingalóðir og í máli Ólafs
nokkurs Thordersen kemur fram
að eitt árið hafi einungis fjórum
byggingalóðum verið úthlutað.
Þetta man ég sem varabæjarfull-
trúi á þeim tíma.
Nú ber svo við að fátækt gerir
vart við sig í Sjálfstæðisflokkn-
um á svæðinu og menn fara um
héruð og sækja mann og annan til
að taka nú við þessu mikla og stóra
sveitarfélagi sem var svo sannar-
lega efnilegt fyrir unga menn á
uppleið.
Ber svo við að Þorsteinn nokkur
Erlingsson sem verið hafði guðfað-
ir sjálfstæðismanna í Keflavík og
síðar Reykjanesbæ átti engan son,
þannig að það þurfti að finna kjör-
son í embættið, þótt yfir voga og
víkur þyrfti hann að fara og það
gerði hann, enda sæfari mikill og
fiskinn með eindæmum. Jæja, til
að gera langa sögu stutta, þá fengu
Reyknesbæingar kjörsoninn Árna
Sigfússon og hann kom svo sann-
arlega eins og prins á hvítum hesti
með fallega konu og fjölskyldu og
meira að segja flutti sig alfarið til
bæjarins. Eftir það fóru hlutirnir
sko að gerast í Reykjanesbæ. Menn
tóku strax eftir því hvað Árni
hafði einstakt lag á því að vinna
með Bandaríkjamönnum og hann
og Davíð voru strax búnir að gera
samning við bandaríska forsetann
um að halda kananum á vellinum
og þau boð voru látin út ganga að
þeir sem kysu eitthvað annað en D
myndu verða þess valdandi að her-
inn færi. Þetta var svo borðleggj-
andi dæmi að það hálfa væri nóg.
En úps! Þeir fóru og Árni setti á
stofn skrifstofu til að bjarga mál-
unum og á þessum tíma fóru menn
að byggja. Þeir byggðu og byggðu,
bara svona til þess að hafa eitthvað
að gera og fluttu m.a. inn fullt af
Pólverjum sem voru svo klárir og
svona ódýrir að það hafði bara
ekki annað eins sést á þessu guðs-
volaða svæði. Jæja, en Árni var
ekki lengi í paradís. Þetta var nú
bara nokkuð dýrt, þegar allt kom
til alls. Það þurfti lóðir og rör og
ýmislegt vesen. Það þurfti víst að
borga brúsann. Já, en Árni fékk
hugmynd ! – Selja og leigja, það
var málið, alveg kjörið, já og ekki
bara það, þarna, það var hægt að fá
„múltí monný“ fyrir Hitaveituna. –
Já, hverjum hefði dottið önnur eins
snilld í hug, nema honum? Prinsin-
um sjálfum sem kom á hvíta hest-
inum alla leið frá Reykjavík.
Já og þetta er fallega útgáfan.
Hin er sú að Árni og sjálfstæðis-
menn í Reykjanesbæ voru svo
frekir að allir hinir í litlu sveitar-
félögunum vildu ekki vera með
honum og hann var orðinn einn
eftir með nokkra sjálfstæðismenn
í Reykjanesbæ, sem ekki einu
sinni allir vildu vera með honum.
Meira að segja þurfti hann að
halda fund í fyrra þegar hann var
búinn, með sínum einstaka dugn-
aði, að selja Hitaveituna, án þess
að láta menn vita, til þess einungis
að útskýra hvað þetta væri mikil
snilld. Hvers vegna þurfa prinsar
eins og Árni yfirleitt að útskýra
það að þeir ráða? Þegar það er
bara þannig.
Með öðrum orðum. Það þarf
að rannsaka hvað er að gerast í
Reykjanesbæ!
Með öðrum orðum. Það þarf að
rannsaka hvað er að gerast í Reykja-
nesbæ.
Fjárfesting aðila, utan ESB/EES, í orkufyrirtækjum á Íslandi
Í liðnum mánuði kom Elvira
Méndez Pinedo, doktor í Evrópu-
rétti, fram með nokkrar góðar
ábendingar um afstöðu Evrópu-
réttar til fjárfestingar aðila utan
ESB/EES í orkufyrirtækjum aðild-
arríkja. Í færslu á bloggi sínu
(www.elvira.blog.is) hinn 29. júlí
sl. segir hún að aðildarríki ESB/
EES geti mótað stefnu sína varð-
andi rétt erlendra aðila, utan ESB/
EES, til þess að fjárfesta í orkufyr-
irtækjum þeirra. Vakna þá spurn-
ingar um réttmæti þess að Magma
Energy, sem „skúffufyrirtæki“ í
Svíþjóð, eignist meirihluta í fyrir-
tæki á Íslandi sem stundar annars
vegar vinnslu og hins vegar sölu á
raforku.
Í samræmi við ákvæði EES-samn-
ingsins, sem Ísland er aðili að, og
samkvæmt lögum um fjárfestingu
erlendra aðila í atvinnurekstri, er
ekki unnt að meina lögaðilum, sem
heimilisfastir eru í öðru aðildarríki
EES-samningsins, að eiga virkjun-
arréttindi vatnsfalla og jarðhita eða
að eiga fyrirtæki sem stunda orku-
vinnslu og orkudreifingu.
Skilyrði um heimilisfesti helgast
iðulega af skattalegum og réttarfar-
sástæðum og því verður ekki séð að
það skipti höfuðmáli hvort um svo-
kallað „skúffufyrirtæki“ er að ræða
eða ekki eða hvort „raunveruleg“
starfsemi fari fram í því aðildar-
ríki þar sem heimilisfesti er skráð,
sbr. orðalag í kvöldfréttum RÚV
29. júlí sl. Var í sömu fréttum vísað
til almannahagsmuna, umhverf-
is- og auðlindasjónarmiða um
meiri möguleika fyrir aðildarríki
til þess að taka þetta meira „var-
lega“. Magma hefur ekki eignast
neinar náttúruauðlindir á Íslandi,
HS orka er í starfsemi sinni bund-
ið af tilskildum leyfum, eins og
önnur orkufyrirtæki á Íslandi, og
háð eftirliti opinberra stofnana. Ég
get því ekki séð að fyrrgreind sjón-
armið réttlæti að hróflað verði við
kaupum sem þegar hafa gengið í
gegn og eftir að lögbundinn frest-
ur efnahags- og viðskiptaráðherra
til þess að stöðva fjárfestinguna er
útrunninn.
Fjárfesting erlendra aðila í
orkufyrirtækjum á Íslandi
Þá hefur borið við að menn séu
yfir höfuð mótfallnir fjárfestingu
erlendra aðila í íslenskum orkufyrir-
tækjum.
Á Íslandi hefur þegar verið inn-
leidd tilskipun Evrópusambandsins
2003/54/EB um sameiginlegar regl-
ur um innri markaðinn fyrir raf-
orku og um niðurfellingu tilskipun-
ar 96/92/EB. Hafa þær tilskipanir
báðar verið innleiddar, í samræmi
við ákvarðanir sameiginlegu EES-
nefndarinnar, með íslensku raf-
orkulögunum. Samkvæmt því
regluverki eru raforkuvinnsla og
raforkusala, þ.e. sú starfsemi sem
HS orka stundar, á almennum sam-
keppnismarkaði. Eins og að fram-
an greinir er ekki hægt að meina
lögaðilum, sem heimilisfastir eru
í öðru aðildarríki EES-samnings-
ins, að eiga virkjunarréttindi vatns-
falla og jarðhita eða að eiga fyrir-
tæki sem stunda orkuvinnslu og
orkudreifingu.
Menn geta að sjálfsögðu verið
ósammála þessari löggjöf og viljað
víkja frá henni. Þingmenn Vinstri
grænna virðast t.d. almennt mót-
fallnir fjárfestingu erlendra aðila í
íslenskum orkufyrirtækjum, óháð
því hvaðan þeir koma. Vekur það
áleitnar spurningar í ljósi þess
að flestir þeirra greiddu atkvæði
með því að fara í aðildarviðræð-
ur við Evrópusambandið og sitja
í ríkisstjórn með flokki sem hefur
það helst að markmiði að ganga í
Evrópusambandið. Vilji þingmenn
Vinstri grænna víkja frá reglu-
verki Evrópusambandsins ættu
þeir að svara því til á hvaða grund-
velli þeir sitja með Samfylking-
unni í ríkis-stjórn og hvaða tilgangi
atkvæði þeirra um aðildarumsókn
þjónuðu.
Í fyrrnefndri bloggfærslu Elviru
segir eitthvað á þá leið að stefna
Evrópusambandsins í orkumálum
heimili undanþágur í þeim tilvikum
þegar um einangraða markaði er að
ræða, þar sem fyrirtæki séu tengd
færri en 100.000 notendum, eins og
tilfellið sé á Íslandi. Ísland geti því
vikið frá megin fyrirkomulaginu
en hafi valið að gera það ekki. Ekki
er ljóst hvort Elvira eigi þarna við
undanþágur varðandi fjárfestingu
„skúffufyrirtækja“ eða fjárfestingu
almennt innan EES/ESB. Sú undan-
þága sem vísað er til á hins vegar
aðeins við um fyrirtæki er stunda
dreifingu á raforku, sbr. 15. gr. til-
skipunar 2003/54/EB, en HS orka
stundar vinnslu og sölu raforku.
Fjárfesting einkaaðila í
orkufyrirtækjum á Íslandi
Þess viðhorfs hefur einnig gætt
að eignarhald orkufyrirtækja eigi
að vera á höndum ríkisins en ekki
einkaaðila.
Samkvæmt íslenskum raforkulög-
um þarf virkjunarleyfi til þess að
reisa og reka raforkuver með upp-
settu afli 1 MW eða meira og fyrir
öll raforkuver sem tengjast dreifi-
kerfi dreifiveitna eða flutnings-
kerfi. Það er því svo að jafnvel land-
eigendur sem eiga auðlindir á landi
sínu njóta aðeins takmarkaðs eign-
arréttar og þurfa, rétt eins og aðrir,
að sækja um leyfi til raforkuvinnslu
í samræmi við framangreindar við-
miðanir. Uppfylla þarf ákveðin skil-
yrði til þess að fá leyfi fyrir raforku-
vinnslu, leyfi geta verið skilyrt og
leyfishafar sæta víðtæku opinberu
eftirliti af hálfu heilbrigðiseftirlits,
Samkeppniseftirlitsins og Orku-
stofnunar. Í þessu sambandi skipt-
ir ekki máli hvort um erlendan eða
íslenskan aðila er að ræða, allir eru
undir einum hatti. Ekkert stendur
því í vegi, samkvæmt núgildandi
regluverki, að sjálfbær nýting sé
höfð að leiðarljósi við leyfisveitingar
og eftirlit. Það er meðal markmiða
raforkulaganna að efla atvinnulíf
í landinu, tryggja öryggi raforku-
kerfisins og hagsmuni neytenda,
stuðla að nýtingu endurnýjanlegra
orkugjafa og taka tillit til umhverf-
issjónarmiða að öðru leyti. Núgild-
andi löggjöf gerir því ráð fyrir að
þessa hluti megi tryggja með leyfis-
veitingarferli og eftirliti en að ekki
þurfi að seilast inn í stjórn fyrir-
tækja og gera þau að einhvers konar
samfélagseign.
Sé eignarhald orkufyrirtækja
á höndum ríkis og sveitarfélaga
má auðveldlega draga hlutleysi og
gagnsæi við leyfisveitingar í efa.
Ekki getur það verið til fyrirmynd-
ar að sama sveitarfélag eigi stór-
an hlut í orkufyrirtæki og gefi út
framkvæmdarleyfi til þess sama
fyrirtækis vegna virkjunarfram-
kvæmda. Hvað þá að ríkið hafi á
höndum stjórn orkufyrirtækis, sjái
um mat á umhverfisáhrifum og
útgáfu virkjunarleyfa. Ekki færi
mikið fyrir aðhaldi samkvæmt því
fyrirkomulagi. Þingmönnum Vinstri
grænna finnst það kannski allt í lagi
svo framarlega sem þeir eru í ríkis-
stjórn en hvað gera bændur þegar
Sjálfstæðisflokkurinn kemst næst í
ríkisstjórn? Hver segir enda að örfá-
ir stjórnmálamenn séu betur til þess
fallnir að fara með stjórn orkufyrir-
tækja heldur en hverjir aðrir?
Hver er óttinn?
Eins og fram hefur komið er HS
orka, óháð eigendum fyrirtækisins,
bundið í starfsemi sinni af íslensk-
um lögum og regluverki Evrópska
efnahagssvæðisins. Fyrirtækið
kemur ekki til með að geta nýtt auð-
lindir landsins með öðrum hætti en
önnur orkufyrirtæki á Íslandi. Þá
eru orkuviðskipti eftir sem áður á
samkeppnismarkaði og getur íbúi
í Vesturbænum keypt orku af Fall-
orku fyrir norðan alveg eins og
Orkuveitu Reykjavíkur fyrir sunn-
an. Mér er því spurn, hvað er það
sem menn óttast?
Marklaus mótmæli
Hvað er títt af Suðurnesjum?
Orkumál
Sveindís
Valdimarsdóttir
fyrrverandi bæjarfulltrúi
Samfylkingar í
Reykjanesbæ
Orkumál
Valborg
Steingrímsdóttir
lögfræðingur
Pantaðu
í síma
565 600
0
eða á w
ww.som
i.is
Frí heim
sending
*
FERSKT & ÞÆGILEGT
TORTILLA
VEISLUBAKKI
EÐALBAKKI
LÚXUSBAKKI
DESERTBAKKI
GAMLI GÓÐI
TORTILLA OSTABAKKI
30 bitar
30 bitar
20 bitar
20 bitar
20 bitar
50 bitar
Fyrir 10 manns
ÁVAXTABAKKI
Hver samlokubakki er hæfilegur fyrir fjóra eða fimm.
*Frí heimsending gildir aðeins ef pantaðir eru 4 eða fleiri bakkar.
Skoðaðu nánar á somi.is